Centrum zostało otwarte 7 stycznia 2018 roku i wchodzi w skład kompleksu EC1 Łódź – Miasto Kultury. Instytucja współprowadzona jest przez Miasto Łódź oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Nazwa EC1 to akronim odwołujący się do późniejszej, lecz także historycznej nazwy obiektu, czyli elektrociepłowni nr 1 w Łodzi.

Centrum nauki jest skierowane do szerokiego grona odbiorców mając na celu popularyzację nauki, techniki oraz aktywizację zwiedzających w poznawaniu świata. Interaktywne eksponaty pozwalają wykonywać zwiedzającym eksperymenty m.in. z zakresu: akustyki, elektromagnetyzmu, magnetyzmu, mechaniki płynów, optyki, przewodnictwa cieplnego, radioaktywności.


Centrum Nauki i Techniki EC1 powstało w dawnych, zrewitalizowanych budynkach pierwszej łódzkiej elektrowni. Historyczna zabudowa, w której znajduje się część ekspozycji została zbudowana w 1929 roku, jako rozbudowa działającej od 1907 roku Elektrowni Łódzkiej. Nowe budynki były nazywane „nową centralą”, ponieważ oprócz zwiększenia mocy produkcyjnej, przeniesiono także oraz scentralizowano nadzór i sterowanie nad poszczególnymi urządzeniami i procesami niezbędnymi w produkcji energii elektrycznej.

Na początku lat 50. Elektrownia Łódzka, została zmodernizowana i była w stanie produkować parę technologiczną na potrzeby łódzkiego przemysłu. Jednak dopiero w latach 60. zmieniono nazwę Elektrowni Łódzkiej na Elektrociepłownię nr 1, wiązało się to bezpośrednio z ukończeniem budowy Elektrociepłowni nr 2 oraz utworzeniem Łódzkiego Zespołu Elektrociepłowni. W takiej formie całość pracowała na rzecz miasta Łodzi do roku 2000.

Hala maszyn (wcześniejsza) – budowla o formach wczesnomodernistycznych z secesyjnym detalem we wnętrzach. Projekt został wykonany ok. roku 1905 przez architekta Diettmara (Brak bliższych danych biograficznych, pracownik warszawskiego oddziału niemieckiej firmy "Siemens & Halske"), realizacja budowy lata 1906-1907.

Projekt rozbudowy Elektrowni Łódzkiej (modernizm historyzujący) – przekształcenie pierwotnego projektu wykonał architekt Dawid Lande.


Powierzchnia ekspozycji wynosi ponad 18 tys. m², a całkowity koszt jej wyposażenia wyniósł 45,5 mln zł z czego blisko 18,4 mln zł to dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Ekspozycja stała składa się z trzech ścieżek tematycznych: „Przetwarzanie energii”, „Rozwój wiedzy i cywilizacji” oraz „Mikroświat – Makroświat”. Ekspozycja wzbogacona jest o audytorium, sferyczne kino 3D oraz przestrzenie laboratoryjne podzielone zgodnie z tematyką ścieżek.

W sezonie letnim dostępny jest dla zwiedzających taras widokowy, zlokalizowany na szczycie ok. 40 metrowej chłodni kominowej.



Ścieżka historyczno-techniczna, skupia się na oryginalnym charakterze miejsca w różnych okresach oraz przedstawia przemianę energetyczną na podstawie konwencjonalnej elektrowni cieplnej opalanej węglem kamiennym.

Historyczna część ścieżki obejmuje: relacje byłych pracowników, materiały archiwalne, historie miejsca od powstania do chwili obecnej, łódzki kontekst historyczny, znaczenie dla łódzkiej oraz krajowej energetyki.

Techniczna część ścieżki skupia się na wykorzystaniu, wędrówce i znaczeniu: węgla, wody/pary wodnej, powietrza (tlenu) oraz użytkowaniu i znaczeniu poszczególnych elementów elektrowni/elektrociepłowni w procesie produkcji energii cieplnej i energii elektrycznej.

W skład ścieżki wchodzą dobrze zachowane pomieszczenia Elektrowni Łódzkiej wraz z oryginalnym lub odtworzonym wyposażeniem:

Zmiękczalnia – elementy systemu demineralizacji i przygotowania wody kotłowej (elementy znajdują się na placu węglowym).
Pompownia – pompy oraz silniki napędzające pompy, awaryjna turbina parowa napędzająca pompę, zawory wodne i parowe, zbiornik wody zasilającej z odgazowywaczem.
Kotłownia – kotły opłomkowe z paleniskiem rusztowym, walczak, sąsieki, leje popiołowe, młynki żużla, pompy pulpy popiołowej, konwejer (przenośnik kubełkowy), systemy rur wodnych i parowych.
2 kotły wykonane przez firmę L. Zieleniewski i s-ka z Krakowa (projekt Babcock & Wilcox)
2 kotły wykonane przez firmę Stocznia Gdańska (patent Doebler)
Maszynownia – fundamenty turbozespołu, turbozespół, suwnica, chłodnica turbogeneratora.
Turbozespół firmy Brown Boveri
Suwnica wykonana przez firmę K. Rudzki i S-ka z Warszawy (projekt firma L. de Roll z Berna)
Rozdzielnia – pomieszczenia rozdzielni 3kV, szafy rozdzielcze, rozłączniki, odłączniki, wyłączniki, dławiki przeciwzwarciowe, transformator.
Nastawnia – szafy i konsole sterownicze, pomiarowe i sygnalizacja centralna, synchronizator sieciowy, urządzenia zabezpieczające (zabezpieczenia elektryczne), przekaźniki, korkowa podłoga.
Chłodnia kominowa – zrekonstruowany zraszalnik. odrestaurowana drewniana obudowa chłodni kominowej.
Kompresorownia – odkurzacz centralny, instalacja sprężonego powietrza.
Szatnia pracownicza – zachowane i uzupełnione szafki pracownicze: stroje robocze oraz stroje i elementy codziennego użytku z lat 30, 50, 70. i 90. XX wieku.
Plac węglowy (teren zewnętrzny) – kanały węglowe wraz z przenośnikami taśmowymi, wyładowarki bramowe, instalacje odpylania spalin, popielnik, walczak, wirnik turbiny parowej.
Ekspozycja w interaktywny sposób wykorzystuje część oryginalnych elementów dając możliwość symulacji: pracy kotła, pracy zaworów, pracy turbozespołu (model), pracy w nastawni i pracy przy dystrybucji wytworzonej energii elektrycznej.

Ponad to, w tematyce energetyki konwencjonalnej wspomniany jest potencjał oraz możliwość wykorzystania innych paliw kopalnych oraz przedstawiony jest model elektrowni jądrowej.

W tematyce alternatywnych źródeł energii przedstawione i omówione są modele elektrowni geotermalnej, elektrowni szczytowo-pompowej, instalacji fotowoltaicznej i łopata turbiny wiatrowej.

Wyłącznym sponsorem ścieżki edukacyjnej "Przetwarzanie energii" jest Veolia Energia Łódź SA, w ramach współpracy powstają materiały o charakterze historycznym, ale także zajęcia zorientowane na zrównoważony rozwój i ekologię.



Ścieżka interaktywna przedstawia najciekawsze doświadczenia, eksperymenty oraz wynalazki będące kamieniami milowymi w rozwoju ludzkości

Poruszane zagadnienia to:

Maszyny proste
Wielokrążki
Dźwignia
Pochylnia (równia pochyła)
Przekładnia zębata
Przekładnia pasowa
Zegar wahadłowy
Akustyka
Analiza dźwięku
Akustyczna lewitacja
Długość fali
Silniki cieplne
Silnik benzynowy (spalanie wewnętrzne)
Silnik Stirlinga (spalanie zewnętrzne)
Maszyna parowa
Ruch
Rezonans
Wahadło Foucaulta
Aerodynamika
Tunele aerodynamiczne
Szybowiec (SZD-24 Foka)
Efekt Magnusa
Hydraulika
Podnośnik hydrauliczny
Hamulec hydrauliczny
Nurek Kartezjusza
Paradoks hydrodynamiczny
Zwężka Venturiego
Elektromagnetyzm
Pole magnetyczne
Prądy wirowe
Indukcja elektromagnetyczna
Elektromagnes
Elektrostatyka
Promieniowanie elektromagnetyczne
Fale radiowe
Ściana mionowa
Komora Wilsona
Promieniowanie rentgenowskie
Ochrona radiologiczna
Optyka
Soczewki
Teleskop optyczny
Mikroskop optyczny
Pryzmat
Zwierciadło
Dyfrakcja
Laser
Świetlówka
Rurka Geisslera
Termografia
Zjawisko Hershela



Ścieżka wnikliwa, przedstawiająca świat w pełnej skali od mikroobiektów do największych obiektów we wszechświecie:

Mikroświat
Nanolab – miejsce, gdzie przedstawione jest wykorzystanie nanotechnologii w technice, mikroskop stereoskopowy umożliwiający przyglądanie się z bliska ciekawym obiektom.
Obiekty w skali świata mikroskopowego
Stanowiska przedstawiające zagadnienia związane z atomami, pierwiastkami, kwarkami oraz budową krystaliczną.
Makroświat
Stanowiska przedstawiające metody pomiaru odległości w kosmosie: metoda paralaksy oraz metoda świecy standardowej
Obiekty w skali świata makroskopowego
Ekrany sferyczne ze zbiorem informacji o Ziemi i gwiazdach
Strefa człowiek w kosmosie (Uzupełnienie ścieżki o obiekty związane z obecnością człowieka w kosmosie i modele obiektów znajdujące się na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej)
Moduł Cupola – moduł obserwacyjny
Moduł COLBERT(ang.) – przyrząd treningowy (bieżnia) dostosowany do potrzeb astronautów
Żyroskop
Kamera badająca obecność fotosyntezy na powierzchni Ziemi
Symulator mikrograwitacji
Symulator zmniejszonej grawitacji
Wirtualny symulator podróży kosmicznej






Opis skopiowano z wikipedi.
fot. Anwar2, CC BY-SA 4.0 , via Wikimedia Commons