Powstał przez zalanie dwóch wyrobisk popiaskowych o podobnej głębokości maksymalnej (do 20 metrów) oddzielonych rozmytą obecnie groblą. Zbiornik jest położony na terytorium Gliwic, Pyskowic i gminy Rudziniec, w zachodniej części województwa śląskiego na lewym brzegu Kanału Gliwickiego.

Zbiornik powstał w wyrobisku po zakończonej eksploatacji piasków podsadzkowych i wprowadzeniu do niej wód rzeki Kłodnicy w 1964 roku. Powierzchnia zbiornika wynosi 516 ha.

Nazwa zbiornika pochodzi od Dzierżna, dzielnicy Pyskowic. Zbiornik również jest nazywany Jeziorem Rzeczyckim. W pobliżu zbiornika znajduje się drugi, mniejszy zbiornik wodny Dzierżno Małe.



Zbiornik zasilany jest w głównej mierze silnie zanieczyszczonymi wodami Kłodnicy za pośrednictwem trzystopniowej kaskady wlotowej. Niewielki procent dopływu powierzchniowego stanowią niewykorzystane przez żeglugę wody z piątej sekcji Kanału Gliwickiego okresowo dopływające do zbiornika za pośrednictwem jazu segmentowo-klapowego wybudowanego w wale północnym oraz wody niewielkich – okresowo płynących – potoków (Rzeczyckiego i Kleszczowskiego) zasilających zbiornik od strony południowej – ich koryta nie są zabudowane. Odprowadzanie wody ze zbiornika do Kanału Gliwickiego (Kłodnica i Kanał Gliwicki na odcinku Dzierżno – Pławniowice posiadają wspólne koryto), odbywa się przez urządzenia zrzutowo-upustowe zlokalizowane na 300 metrowej długości przekopie łączącym zbiornik z Kanałem Gliwickim. Od strony południowej i wschodniej misa zbiornika posiada charakter "naturalny", od zachodu czaszę zbiornika ogranicza zapora ziemna, a od północy wybudowano tzw. wał północny.

Podstawowe dane morfometryczne zbiornika Dzierżno Duże są następujące: minimalny poziom piętrzenia – 194,50 m n.p.m., normalny poziom piętrzenia: 202,50 m n.p.m., maksymalny poziom piętrzenia – 203,50 m n.p.m., pojemność martwa (przy minimalnym poziomie piętrzenia) – 40,5 hm³, pojemność użytkowa (przy normalnym poziomie piętrzenia) – 47,5 hm³, rezerwa powodziowa (przy maksymalnym poziomie piętrzenia) – 6,0 hm³, pojemność całkowita (przy maksymalnym poziomie piętrzenia) – 93,5 hm³, powierzchnia zbiornika przy normalnym poziomie piętrzenia – 6,15 km², długość zbiornika – 5,8 km; szerokość maksymalna zbiornika – 1,5 km, średnia szerokość – 1,0 km, głębokość maksymalna – 20 m, długość linii brzegowej – 15,7 km, wskaźnik kształtu misy zbiornika – 0,78.

Zbiornik spełnia ważne funkcje przyrodnicze i krajobrazowe (m.in. jako regionalnej rangi ostoja ptactwa wodnego), a ponadto służy poprawie warunków żeglugowych na Kanale Gliwickim, oczyszcza wody silnie zanieczyszczonej Kłodnicy przez pełnienie roli „naturalnego” osadnika, zapewnia przepływ nienaruszalny, pełni zadania przeciwpowodziowe. W przeszłości posiadał znaczenie dla rolnictwa i hodowli, a współcześnie jest traktowany również jako miejsce nieformalnego odłowu drobnych skorupiaków służących produkcji pokarmu dla ryb akwariowych. Charakter gospodarki wodnej w obrębie zbiornika Dzierżno Duże powoduje, iż cechuje się on wahaniami stanów wody dochodzącymi do 9 metrów.






Opis skopiowano z wikipedi.
fot. Bastet78, CC BY-SA 3.0 , via Wikimedia Commons