Trzy Krzyże ustawiono na pamiątkę epidemii dżumy, która nawiedziła miasto w latach 1710-1711. Zaraza znacznie wyludniła miasto i okolice. Zakłada się, że w samym Olsztynie zmarła jedna trzecia mieszkańców. Według kwestionariusza przygotowanego wiele lat po tych wydarzeniach, epidemia mogła pochłonąć 2000 ludzi a niektóre wioski w pobliżu Olsztyna po prostu przestały istnieć.

Oprócz upamiętnienia ofiary epidemii wspomnianymi krzyżami, na placu ustawiono w 1737 roku figurę Chrystusa Zbawiciela Świata, która stała tu do 1949 roku, kiedy to władze przeniosły ją na teren kościoła Najświętszego Serca Jezusowego. Obecnie figura ta uznawana jest za jeden z najcenniejszych zabytków sztuki okresu baroku.

W II połowie XIX wieku plac znajdował się w samym centrum miasta, dlatego poniekąd zaczął pełnić funkcję reprezentacyjną. Z tego powodu postanowiono uporządkować to miejsce. Uznano że krzyże nie pasują do planowanego, nowego wyglądu. Zgodnie z tradycją warmińską krzyże spalono a popiół zakopano na cmentarzu który znajdował się wówczas w miejscu obecnego Nowego Ratusza.

W 1895 roku, w okazji 25 rocznicy zwycięstwa nad Sedanem na placu odsłonięto Pomnik Żołnierza Pruskiego, który miał upamiętniać żołnierzy, mieszkańców Olsztyna i powiatu olsztyńskiego, poległych w wojnie z Austrią w 1866 roku i Francją w latach 187-1871. W 1945 roku radzieccy żołnierze usunęli tą statuę i jej dalsze losy są nieznane. W tym samym miejscu cztery lata później wystawiono popiersie Stefana Jaracza.


W sierpniu 2003 roku oficjalnie zaczęto używać nazwy Plac Trzech Krzyży, a 8 czerwca 2004 roku poświęcono pamiątkowy głaz.






Zdjęcie: Popik, CC BY-SA 4.0 , via Wikimedia Commons