W 1871 roku Andrzej Samulowski postulował wybudowanie w Olsztynie pomnika poświęconego Mikołajowi Kopernikowy. Następny pomysł zgłosił w 1903 roku ks. Bernhard Gigalski, w czasie obchodów 550-lecia nadania Olsztynowi praw miejskich. W 1913 roku cesarz Wilhelm II wyasygnował 10 tysięcy marek na ten cel. Pomnik wykonał w 1914 roku berliński rzeźbiarz Johannes Götz. Uroczyste odsłonięcie miało miejsce w listopadzie 1916 roku. Popiersie Kopernika, umieszczone na cokole umieszczone było pod architektonicznym baldachimem w stylu neogotyckim. Ostrołukowe arkady wsparte były na masywnych filarach. Zwieńczenie całości stanowił czterospadowy dach z analogicznymi wieżyczkami w czterech narożnikach. Napis brzmiał: "Geistesgewaltig wiesest zuerst du dir Bahne der Erde; dieser Stadt und der Burg brachtest du Segen und Schulz". Pomnik ustawiono przed zamkiem, na rogu obecnej ul. Zamkowej i ul. Okopowej. Przed wkroczeniem do miasta Armii Czerwonej pomnik ukryto w zamkowej piwnicy. W maju, pomnik umieszczono na cokole z drugiej strony zamku, na skwerze (gdzie znajduje się do dziś). Zdemontowano niemiecki napis i umieszczono nowy: Obrońcy grodu olsztyńskiego przed najeźdźcą krzyżackim. Wielkiemu Polakowi Mikołajowi Kopernikowi - wdzięczni rodacy.
W latach 90. XX wieku tablica z napisem była zdemontowana.




Zdjęcie: I, Serdelll, CC BY-SA 3.0 , via Wikimedia Commons