Jest to jedyna z trzech bram, które znajdowały się niegdyś w murach miejskich Olsztyna. Ze średniowiecznego obwarowania pozostały również resztki murów. Brama znajduje się północno-wschodniej części zespołu staromiejskiego, na osi wylotu głównego traktu komunikacyjnego.



Brama powstała po wytyczeniu północnych granic miasta w drugim akcie lokacyjnym z 4 maja 1378 roku. W 2012 roku przeprowadzono prace archeologiczne, które odsłoniły pierwotne kamienne fundamenty bramy z XIV wieku. Miała ona formę barbakanu. Podczas wykopalisk odkryto także ok. 40 monet z XIV i XV wieku oraz około 120 kul armatnich.



Odbudowa Bramy Górnej w obecnej formie i miejscu, podobnie jak modernizacja reszty murów obronnych, nastąpiła najprawdopodobniej pod koniec XV wieku, kiedy miasto odbudowało się po zniszczeniach z czasów wojny trzynastoletniej (1454-1466) i wojny popiej (1478).



W 1858 roku bramę przebudowano na więzienie a w 1898 przekazano miejskiemu komisariatowi policji.



Brama jest czterokondygnacyjna, z pięterkiem tworzącym rodzaj piątej kondygnacji w strefie szczytu.



W 2003 roku brama została odrestaurowana. W jej blendzie pojawił się wizerunek Matki Bożej Królowej Pokoju, podarowany Olsztynowi przez Jana Pawła II. Mury Wysokiej Bramy goszczą również spiżową głowę Jana Pawła II, poświęconą w I rocznicę śmierci papieża.

W 1957 roku obiekt wpisano do rejestru zabytków.

W 2012 roku archeolodzy odsłonili pierwotne kamienne fundamenty bramy z XIV wieku, tuż na północ od jej obecnego położenia. Podczas wykopalisk odkryto około 120 kul armatnich i około 40 monet z XIV i XV wieku.



Zdjęcie fundamentów: Zala, CC BY-SA 4.0 , via Wikimedia Commons