Autor projektu budynku jest nieznany. Kubaturą i formą budynek zbliżony jest do wielkomiejskiej kamienicy. Fasadę oblicowano cegłą i wzbogacono kamiennym, tynkowanym detalem o uproszczonych formach. Obiekt może być uznany za wczesnomodernistyczny z uwagi na „oszczędny detal, duże okna i duże płaszczyzny ścienne”.

Powstanie szkoły wiąże się ze strajkami uczniów w zaborze rosyjskim w 1905 r., w wyniku których władze carskie zezwoliły na tworzenie prywatnych szkół z polskim językiem wykładowym. Również w Łodzi miejscowa grupa inteligencji postanowiła stworzyć polską szkołę średnią. W tym celu powstał Komitet Wspierania Utworzenia Polskiej Szkoły Średniej w Łodzi. Pierwsze zebranie odbyło się 5 lipca 1906 r., podczas którego podpisano akt założenia szkoły. Powstał również Komitet Organizacyjny Polskiej Męskiej Szkoły Średniej (który przekształcił się później w Towarzystwo „Uczelnia”, które stało się de facto właścicielem szkoły), jego członkiem był m.in. dyrektor tramwajów podmiejskich w Łodzi i poseł na Sejm II RP – inż. Wiesław Gerlicz. Przewodniczącym Komitetu został wybrany Ludwik Fankanowski.

Rozpoczęcie pierwszego roku szkolnego w Gimnazjum Polskim odbyło się 17 października, a poprzedziła je msza w kaplicy Domu Starców przy ul. Wólczańskiej 51. Pierwsza siedziba szkoły znajdowała się przy ul. Wólczańskiej 55. W 1910 r. szkołę przeniesiono do nowo wybudowanego budynku, należącego do Edwarda Heimana, który stał przy ówczesnej ul. Nowo-Cegielnianej (obecnie ulica Więckowskiego 41). Rok później wieloletnie starania zostały uwieńczone koncesją Towarzystwa „Uczelnia” na prowadzenie szkoły. W Gimnazjum Polskim odbyła się pierwsza matura, którą zdawało sześciu uczniów: Mieczysław Eliasz, Bolesław Fichna, Stanisław Hiller, Roman Pawelczyk, Adolf Tenenbaum i Henryk Wysznacki.

W 7. rocznicę otwarcia gimnazjum, 17 października 1913 r., odwiedził szkołę arcybiskup metropolita warszawski Aleksander Kakowski – prymas Królestwa Polskiego, który m.in. przypomniał myśl wyrażoną przez Komitet Organizacyjny polskiej szkoły średniej w Łodzi 30 września 1906: „Naród, który ma szkoły – ma przyszłość”.

W latach 1914–1916 wychowankowie Gimnazjum Polskiego, jako żołnierze Legionów, uczestniczyli w bitwach z Rosjanami pod Krzywopłotami, Łowczówkiem i Kościuchnówką. W 1915 r. powstała drużyna harcerska im. Romualda Traugutta (od 1916 r. – 3 ŁDH im. Romualda Traugutta), założona przez dh. Mieczysława Iwańskiego.

W 1916 r. w nieznanych bliżej okolicznościach szkoła otrzymała skromny sztandar z drzewcem zakończonym drewnianą główką. Wizerunek orła był namalowany a nie wyszywany. Sztandar służył szkole do czerwca 1938 r.

11 listopada 1918 r. – podczas rozbrajania okupantów niemieckich w Łodzi u zbiegu ulicy Spacerowej (ob. al. Tadeusza Kościuszki) z ul. Benedykta (obecnie ul. 6 Sierpnia) w pobliżu gmachu Banku Państwa (dziś siedziby Oddziału Okręgowego NBP) śmiertelnie ranny został uczeń VIII klasy Stefan Linke, plutonowy Polskiej Organizacji Wojskowej (pośmiertnie odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari).

Gimnazjum Polskie było utrzymywane z funduszów społecznych gromadzonych przez Towarzystwo „Uczelnia”. Trudny okres stanowiły lata I wojny światowej. Zniszczenia będące następstwem działań wojennych oraz rabunkowa polityka zaborców rosyjskich i zajmujących Królestwo Polskie okupantów niemieckich i austriackich spowodowały zmniejszenie możliwości gromadzenia funduszów. Mimo to Towarzystwo „Uczelnia” zdołało utrzymać szkołę do połowy 1919 r., dyrekcja zaś i grono nauczycielskie okazywały gotowość do różnych wyrzeczeń uznawszy, że funkcjonowanie szkoły jest niezbędne.


Wkrótce po odzyskaniu niepodległości Towarzystwo „Uczelnia” zwróciło się do Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z prośbą o upaństwowienie gimnazjum. 16 maja 1919 r. w siedzibie ministerstwa w Warszawie przyjęto uzgodnienia w sprawie upaństwowienia szkoły. 9 września 1919 r. Minister WRiOP Jan Łukasiewicz wystawił Akt Organizacyjny Szkoły, czyniąc ją pierwszą średnią placówką oświatową w Łodzi. Z inicjatywy ówczesnego dyrektora Jana Czeraszkiewicza patronem szkoły został Mikołaj Kopernik. Nazwę szkoły zmieniono z Gimnazjum Polskie na Państwowe Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika. 2 listopada 1919 r. małżonkowie Edward i Helena Heimanowie aktem notarialnym przekazali budynek szkoły skarbowi państwa.

W 1923 roku w auli szkolnej zawieszono obraz przedstawiający Mikołaja Kopernika, namalowany przez Stanisława Millera dla uczczenia 450 rocznicy urodzin Patrona Gimnazjum, inspirowany obrazem Jana Matejki. W czerwcu 1924 r. auli szkolnej umieszczona została tablica pamiątkowa z nazwiskami dziewięciu uczniów i wychowanków Gimnazjum, którzy polegli w latach 1914-1921 w walce o niepodległość i granice Polski. W roku szkolnym 1932/1933 ze składek grona nauczycielskiego, rodziców i uczniów ufundowano nową tablicę pamiątkową ku czci uczniów Szkoły poległych w walkach o odzyskanie niepodległości. Tablica ta zawierała siedemnaście nazwisk. 8 grudnia 1936 r. zorganizowano Zjazd Koleżeński w związku z obchodami trzydziestolecia szkoły. W 1937 r., w wyniku reformy oświaty z 1932 r., została przemianowana na I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. M. Kopernika. W czerwcu 1938 roku ufundowano i poświęcono sztandar szkoły. W marcu 1939 r. odbyła się pierwsza matura typu licealnego. We wrześniu 1939 r., tuż przed wkroczeniem hitlerowców do Łodzi, dyrektor III Gimnazjum i Liceum im. Stefana Żeromskiego Jan Marczyński ukrył sztandary obydwu placówek w rodzinnej wsi Prusinowice.


W sierpniu i we wrześniu 1939 r. uczniowie klasy maturalnej (drugiej licealnej) pełnili służbę na terenie Łodzi w Batalionie Wart Przysposobienia Wojskowego. Harcerze 3 ŁDH im. Romualda Traugutta włączyli się w organizowane Pogotowie Harcerzy. Pomagali organizować wojskowy szpital polowy przy ulicy Leczniczej 6, pełnili także służbę obserwacyjno-wartowniczą w parku na Zdrowiu.

Otwarcie szkoły (11 listopada) w okupowanej przez Niemców Łodzi stało się możliwe dzięki działalności Sekcji Oświaty i Kultury, powołanej przez Komitet Obywatelski w Łodzi w pierwszych miesiącach okupacji. Od 16 grudnia 1939 r., podobnie jak inne placówki oświatowe w Łodzi, szkoła pozostawała zamknięta. Budynek zajął komitet powiatowy partii narodowosocjalistycznej (Kreisleitung der NSDAP – Litzmannstadt-Land) wraz z partyjnymi przybudówkami, jak niemiecki front pracy (DAF) i narodowosocjalistyczna organizacja opieki (NSV). Wyposażenie szkolne zostało zabrane przez okupanta lub zniszczone a pomieszczenia zostały zdewastowane. Zniszczeniu uległa m.in. tablica z 1936 r., upamiętniająca I Zjazd Wychowanków.

Podczas wojny znaczący udział w działalności konspiracyjnej mieli harcerze 3 Łódzkiej Drużyny Harcerskiej. Organizowali oni tajne nauczanie (dh. Janusz Włodarski) oraz uczestniczyli w tworzeniu struktur podziemnego harcerstwa. Dh Janusz Włodarski i dh Waldemar Doniec zorganizowali drużynę im. gen. Władysława Sikorskiego. W tajne nauczanie zaangażowani byli nauczyciele szkoły: Lucjan Cieślik, Helena Giełdzińska, Wacław Siennicki, Władysław Terlikowski, Józef Ulatowski.

Wśród ofiar hitlerowskiego terroru było trzech księży prefektów gimnazjum - Romuald Brzeziński, Bronisław Butkiewicz i Stanisław Rybus zostali zamordowani w 1942 r. w obozie koncentracyjnym w Dachau. W czasie II wojny światowej zginęło dwóch uczniów maturalnej klasy liceum oraz prawie 50 wychowanków szkoły. Pięciu wychowanków oraz instruktor przysposobienia wojskowego ppor. Tadeusz Kmieć zginęli w zbrodni katyńskiej. Absolwent szkoły Tadeusz Łabędzki po brutalnym śledztwie w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego - skatowany przez Adama Humera i innych komunistycznych oprawców - 9 kwietnia 1946 został zamordowany strzałem w tył głowy. Jeden z sześciu pierwszych maturzystów Wacław Lipiński zamordowany został przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa w więzieniu we Wronkach 4 kwietnia 1949 r.


Po wkroczeniu do Łodzi (19 stycznia 1945 r.) wojska radzieckie w gmachu szkoły założyły tymczasowy szpital polowy. Po krótkim czasie opuścili szkołę, dzięki czemu mogła rozpocząć na nowo działalność oświatową. Dyrektorem został nauczyciel matematyki Lucjan Cieślik. W tym samym jeszcze roku Kazimiera Marczyńska, wdowa po Janie Marczyńskim przywiozła ukryty sztandar Liceum. W 1946 r. przy szkole powstał Szczep ZHP im. Romualda Traugutta. W 1954 r. – po licznych szykanach – ostatecznie zlikwidowano naukę religii w szkole. Okazją do takiego działania było przejęcie szkoły przez Towarzystwo Przyjaciół Dzieci. Nazwę szkoły zmieniono na XV Liceum Ogólnokształcące TPD. 10 listopada 1957 r. uchwałą Prezydium Rady Narodowej Miasta Łodzi w sprawie nadania nazw i numerów liceom ogólnokształcącym, szkole przywrócono nazwę I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi.

Na Drugim Zjeździe Wychowanków (19–20 października 1956 r.) podjęto decyzję o utworzeniu Stowarzyszenia Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi. W 1963 r. liceum stało się szkołą koedukacyjną. W 1974 r. pracowni biologicznej nadano imię prof. Jerzego Konorskiego (absolwent 1921 r.). 11 listopada 1978 r. – dla uczczenia 60. rocznicy odzyskania niepodległości na budynku Narodowego Banku Polskiego (al. Tadeusza Kościuszki 14) ponownie umieszczono tablicę upamiętniającą Stefana Linkego.

W 1981 r. w 75. rocznicę powstania szkoły ustanowiono i wybito medal „Za zasługi dla I Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Łodzi”. W 1982 r. Stowarzyszenie Wychowanków i Komitet Rodzicielski ufundowały nowy sztandar liceum. W 1987 r. uczniowie napisali list do Ojca Świętego Jana Pawła II, który został doręczony podczas trzeciej pielgrzymki papieża do Ojczyzny i pobytu w Łodzi – 13 czerwca. Odpowiedzią na list było pismo watykańskiego Sekretariatu Stanu nr 198.235 z lipca 1987 r. 17-18 października 1987 r. odbył się IV Zjazd Wychowanków. Kazimierz Chrabelski (matura 1931 r.) wykonał i ofiarował szkole kopię obrazu Jana Matejki „Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem”.


We wrześniu 1989 r. powstała pierwsza klasa autorska biologiczno-chemiczna z programem opracowanym przez nauczyciela chemii, prof. Karola Króla. Rok później powstała druga klasa autorska z programem opracowanym przez dr Ludwika Samosieja. W 1991 r. powołana została Rada Szkoły, złożona z przedstawicieli rodziców, nauczycieli, uczniów i Stowarzyszenia Wychowanków. 22 czerwca 1992 r. Rada Szkoły uchwaliła Statut I Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Łodzi. 29 grudnia 1995 r. budynek szkoły wpisano do rejestru zabytków województwa łódzkiego. W 1999 r. pracowni chemicznej nadano imię profesora Karola Króla.

W latach 2002–2005 pod kierunkiem wojewódzkiego konserwatora zabytków przeprowadzono remont kapitalny budynku szkoły. W 2012 r. wyremontowano boisko szkolne. 10 czerwca 2014 r. boisku szkolnemu nadano imię zmarłego absolwenta i prof. Zdzisława Sędzickiego (matura 1976 r.). W 2015 r. ufundowany został sztandar Stowarzyszenia Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi. Pracowni geograficznej nadano imię prof. Janusza Boissé Bladego.





Opis skopiowano z wikipedii.
Zdjęcie: HuBar, CC BY-SA 2.5 , via Wikimedia Commons