Więcej:
https://www.zamek-lancut.pl/
Autor
Opis
Zamek Lubomirskich i Potockich wraz z założeniem parkowym w Łańcucie.
Zamek w Łańcucie jest jedną z najpiękniejszych rezydencji arystokratycznych w Polsce. Słynie ze znakomitych wnętrz mieszkalnych oraz niezwykle interesującej kolekcji pojazdów konnych. Zamek otacza stary, malowniczy park w stylu angielskim, w którym wznoszą się liczne zabudowania gospodarcze i pawilony, związane niegdyś z codziennym życiem łańcuckiej rezydencji. Zamkowe wnętrza są zaliczane do najpiękniejszych w Polsce. Do najstarszych, szczęśliwie zachowanych należy: Sala pod Zodiakiem, Sala pod Stropem i Wielka Sień. Pochodzą one z lat 40. XVII wieku, ale niestety żadne z nich nie przetrwało do czasów współczesnych w niezmienionej formie.
Stosunkowo liczną grupę stanowią wnętrza, które powstały w XVIII wieku. Chronologicznie najstarsze ozdobione zostały na początku lat 80. przez włoskiego malarza Vincenzo Brennę. Należą do nich: Apartament Brennowski na parterze, Apartament Chiński na I piętrze z zachowaną pierwotną polichromią pod późniejszymi o 20 lat dekoracjami oraz Pokój Pompejański na II piętrze.
Z II połowy lat 80. XVIII wieku pochodzi kilka wnętrz zaprojektowanych przez Szymona Bogumiła Zyga: Apartament Turecki, Sala Kolumnowa oraz wspólne z Janem Christianem Kamsetzerem: Salon Bouchera, Sypialnia księżnej Marszałkowej. Z tego czasu są także Galeria Rzeźb i Salon Rokokowy.
Najbardziej reprezentacyjne komnaty powstały około 1800 roku na I piętrze skrzydła zachodniego. Są to klasycystyczna Sala Balowa i Wielka Jadalnia.
Na przełomie XIX i XX wieku zaaranżowano wiele interesujących wnętrz, z których większość przetrwała do współczesnych czasów niemal w niezmienionej formie.
Do najciekawszych należą m.in. Salon Narożny, Biblioteka, Jadalnia nad Bramą oraz liczne pokoje kąpielowe.
We wnętrzach znajdują się liczne dzieła sztuki pochodzące z dawnych zbiorów łańcuckich oraz powojennych zakupów i depozytów z innych muzeów. Najstarsze eksponaty są częścią kolekcji tworzonej jeszcze przez księżną marszałkową Lubomirską i znalazły się w Łańcucie w II połowie XVIII wieku. Stanowiły wyposażenie wnętrz służąc zarówno celom dekoracyjnym jak i użytkowym. Część najcenniejszych obiektów z tej kolekcji oglądać można dzisiaj w Galerii Sztuki Starożytnej Muzeum Narodowego w Warszawie.
Kolejni właściciele z rodu Potockich pomnażali zbiory o nowe nabytki. Dzisiaj w Łańcucie możemy zobaczyć bogate i różnorodne kolekcje malarstwa i grafiki, mebli, instrumentów muzycznych, porcelany, szkła, sreber, tkanin i wspaniały księgozbiór.
Stajnie i Wozownia
Dwa imponujące budynki zamkowych, neobarokowych Stajni i modernistycznej z elementami klasycznymi Wozowni, choć tworzą oddzielny kompleks hippiczny stanowią część łańcuckiej rezydencji Potockich. Powstały na przełomie XIX i XX wieku według projektu francuskiego architekta Amanda Bauque i otoczono specjalnie założonym "przystajennym parkiem". Urządzenie stajni i siodlarni zamówiono w wiedeńskiej firmie R.Ph.Waagner.
Stajnie posiadają zachowaną oryginalną część dla koni wierzchowych oraz Szorownię Galową i Hol, w których ustawiono pojazdy konne należące do Muzealnej Kolekcji i Pojazdów. Muzeum w Łańcucie posiada bowiem dwie oddzielne kolekcje pojazdów konnych: historyczną związaną z rezydencją po rodzinie Potockich liczącą 55 pojazdów i muzealną, gromadzoną po II wojnie i wciąż otwartą, liczącą dziś blisko 80 pojazdów.
Łańcucka wozownia ma olbrzymią Halę Zaprzęgową z przeszklonym dachem, dwie po jej bokach Czarną i Żółtą Wozownię oraz położoną na osi Szorownię. Ściany Hali ozdabia kolekcja trofeów egzotycznych przywiezionych w 1924 roku z safari przez ostatniego właściciela oraz kika trofeów europejskich. Znajdują się tu także pojazdy z Muzealnej Kolekcji. W szorowni prezentowane są szorowe i chomątowe uprzęże wyjazdowe wyprodukowane w Paryżu w firmach Duprey i Hermes oraz w Wiedniu u Schleuchtera i Nideltza.
Najwartościowszymi ruchomościami zgromadzonymi w Wozowni zamkowej jest bezcenna pojazdów konnych po rodzinie Potockich. Pojazdy te to luksusowe o różnorodnych typach i zróżnicowanym przeznaczeniu, pochodzące z najbardziej renomowanych firm paryskich, londyńskich, wiedeńskich takich jak Marius, Labourdette, Rotchild, Lohner.
Stoją one w dwóch wozowniach. Oddzielnie pojazdy reprezentacyjne, oddzielnie pojazdy używane w majątku. Choć nieremontowane, a jedynie poddawane zachowanej konserwacji i pomimo że ponad stuletnie, zachowane są w doskonałym i oryginalnym stanie i stoją na tych samych miejscach, co za właścicieli.
To jedyna taka magnacka wozownia na świecie gdzie obok historycznej zamienionej na muzeum głównej rezydencji znajduje się kompleks hippiczny z wozownią, do tego tak bogatą, w której stoją pojazdy używane w tej rezydencji.
Pierwotnie, na terenie istniejącego dziś założenia zbudowana została (prawdopodobnie przez ród Pileckich) wieża obronna, datowana na II połowę XVI wieku. Około 1610 roku obiekt został rozbudowany przez Stadnickich i przyjął kształt podkowy. Najpoważniejsza rozbudowa miała miejsce w latach 1629-1641, gdy właścicielem obiektu był wojewoda Stanisław Lubomirski. Zamek został wówczas otoczony potężnymi fortyfikacjami bastionowymi, które uchroniły go przed zdobyciem w 1655 roku przez Szwedów i w 1657 roku przez Siedmiogrodzian. W 1745 roku właścicielem zamku stał się marszałek wielki koronny Stanisław Lubomirski. Po jego śmierci, pełne władanie zamkiem objęła jego żona Izabela Lubomirska z Czartoryskich, która po 1783 roku tereny ziemnych fortyfikacji zamieniła na ogrody. Po śmierci księżnej marszałkowej, w 1816 roku zamek przeszedł na własność jej wnuków - Alfreda i Artura Potockich. W 1830 roku Artur otrzymał Krzeszowice a Łańcut stał się ordynacją z Alfredem Potockim jako pierwszym ordynatem.
W czasie II Wojny Światowej Potoccy nie byli prześladowani przez hitlerowców, a w zamku mieścił się sztab Wehrmachtu. Przed wkroczeniem Armii Czerwonej 1 sierpnia 1944 roku Alfredowi Potockiemu udało się zbiec na zachód i za przyzwoleniem Niemców - zabrać wiele cennych dóbr zamkowych. Zamek nie ucierpiał podczas wojny.
Po wojnie zamek został przejęty przez władze Polski Ludowej i zamieniony na muzeum. Można zamówić tu lekcje m.in. na tematy biblijne i mitologiczne w malarstwie, obyczaje i zwyczaje w dawnej Polsce, judaizm – religia i sztuka, teatr dworski i tradycje żywych obrazów. Sprzyjają temu m.in. oryginalne dekoracje teatralne i scenograficzne projekty z przełomu XIX i XX w., unikatowe w skali polskiej.
Ostatni proboszcz w Monasterzyskach ks. Antoni Joniec zabrał ze sobą obraz Matki Boskiej Bolesnej z miejscowego kościoła i umieścił ją w zamkowej kaplicy. W 1950 roku jego bratanek przewiózł obraz do kościoła w Bogdanowicach.
W nawiązaniu do zapoczątkowanych przez Izabelę Lubomirską tradycji, zamek prowadzi ożywioną działalność muzyczną. Od 1960 roku, w maju organizowany jest Festiwal Muzyki - jedna z najważniejszych w kraju impreza muzyki poważnej.
W 1996 roku w zamku odbyło się spotkanie dziewięciu prezydentów państw Europy Środkowej. W zamku odbyły się uroczystości ślubne Stanisława Potockiego i Rosy Larco de la Fuente oraz część uroczystości pogrzebowych związanych ze sprowadzeniem do Polski prochów śp. Elżbiety z Radziwiłłów Potockiej, jej synów Alfreda i Jerzego oraz jego żony Susany Iturreguiy Orbegoso.
Ministerstwo Kultury i Sztuki w 1981 roku zakupiło dla zamku w Galerii Heim w Londynie kilka portretów Potockich, a Fundacja na rzecz Muzeum-Zamku w Łańcucie nabyła portret Alfreda I Potockiego pędzla Jana Tabińskiego. Na terenie zamku powstała kolekcja sztuki cerkiewnej oraz izba pamięci 10 Pułku Strzelców Konnych.
Mimo strat, zamek w Łańcucie wyróżnia się na tle innych rezydencji magnackich bogactwem bogactwem zbiorów i zachowanymi założeniami parkowo-pałacowymi.
Po wejściu do zamku wchodzi się do Wielkiej Sieni, której układ zachował się z XVII wieku. Na sklepieniu znajduje się herb Lubomirskich oraz trzech rodzin spokrewnionych - Radziwiłłów, Czartoryskich i Sanguszków.
Najważniejsze sale w zamku to:
- Sala Balowa
- Sala Kolumnowa
- Jadalnia Wielka
- Galeria Rzeźb
- Teatr Dworski
- Chińskie Pokoje.
Znakomite jest ich oryginalne wyposażenie, w tym kolekcja pojazdów konnych wraz z akcesoriami. Do najważniejszych dzieł sztuki należą rzeźba dłuta Antonia Canovy przedstawiająca Henryka Lubomirskiego jako Amora oraz autoportret Sofonisby Anguissoli z 1556 roku. W Łańcucie znajduje się także największy i najlepiej zachowany w Polsce przykład biblioteki magnackiej (liczącej 22 tys. woluminów).
Otoczenie zamku stanowi park w stylu angielskiego parku krajobrazowego. Obecny jego kształt, powstał na przełomie XIII i XIV wieku, kiedy należał do Stanisława i Izabeli Lubomirskich. Park ma obszar 36 ha i dzieli się na: park wewnętrzny w obrębie fosy i park zewnętrzny poza fosą na wschód od zamku. Izabela Lubomirska z zamiłowaniem dbała o sukcesywne powiększanie i ulepszanie zamkowych ogrodów, zamkowej Oranżerii oraz parku. W skład parku wchodzą: Ogród Różany, Ogród Włoski oraz Ogród Bylinowy. Znajduje się w nim także Glorieta z około 1800 roku.
W Parku znajdują się zabytkowe obiekty: Zameczek Romantyczny (1800), Oranżeria (1802), ujeżdżalnia (1830), stajnie (1898), wozownia (1902), szkoła muzyczna w dawnym domu ogrodników, Storczykarnia (1904/2008), kort tenisowy oraz jeziorko.
Do dziś widoczny jest także zarys fortyfikacji obronnych, które księżna Izabela Czartoryska częściowo zniwelowała w związku z poszerzeniem ogrodu.
W 1979 roku zamek został wpisany do rejestru zabytków.
Lokalizacja
Łańcut, podkarpackie
ul. Zamkowa 1
ul. Zamkowa 1