Późnym latem 1941 roku, w odległości około sześciu kilometrów od stacji kolejowej Treblinka, niemieccy okupanci utworzyli karny obóz pracy dla ludności polskiej i żydowskiej (potocznie Treblinka I). Obóz istniał do końca lipca 1944 roku. Przez obóz przeszło około 20.000 więźniów, z których połowa zmarła lub została zamordowana. Ponadto od lipca 1942 roku do listopada 1943 roku, w odległości około dwóch kilometrów od obozu pracy, istniał także ośrodek zagłady, zwyczajowo nazywany Treblinka II, w którym Niemcy prowadzili eksterminację ludności żydowskiej. Minimalną liczbę ofiar szacuje się na 780.000.

Niemcy zostali wyparci z okolic Treblinki w sierpniu 1944 roku. Przez następne 20 lat pozostałości po obu obozach były nieupamiętnione i nie zabezpieczone.

Dopiero 10 maja 1964 roku oficjalnie odsłonięto pomnik w byłym ośrodku zagłady Treblinka II. Założenie upamiętniające ofiary obu obozów otrzymało nazwę Mauzoleum Walki i Męczeństwa w Treblince. W 2018 roku muzeum stało się samodzielną samorządową instytucją kultury pod nazwą „Muzeum Treblinka. Niemiecki nazistowski obóz zagłady i obóz pracy (1941–1944).

W tzw. Lesie Maliszewskim, który znajduje się około 0.5 kilometra na południe od obozu pracy Niemcy przeprowadzali masowe egzekucje. Właśnie w tym miejscu wzniesiono pomnik upamiętniający ofiary obu obozów.

Pomnik w miejscu straceń ma formę ściany z czerwonego piaskowca. Ma 12 metrów długości, 2,7 metra wysokości i 1,6 metra szerokości. Zwyczajowo nazywany jest "Ścianą Straceń". Zbudowany jest z bloków, które wyglądem przypominają krople krwi.

Przed frontem pomnika leży płyta o długości 12 metrów i szerokości 2,25 metra, także wykonana z czerwonego piaskowca. Jej kształt przywodzi na myśl dwie nagrobne płyty, zanurzone u krańców w ziemi. Na płycie wyryto napis: „W hołdzie pomordowanym”. Przy alejce za pomnikiem znajduje się zwieńczony krzyżem kopiec, który został usypany przez dzieci szkolne we wrześniu 1947 roku. Kopiec kryje kości ofiar, zebrane z terenu poobozowego.

Znajdujące się w lesie zbiorowe mogiły zostały oznaczone 112 betonowymi krzyżami o wysokości jednego metra. Na niektórych krzyżach umieszczono również tabliczki z nazwiskami ofiar. W 2015 roku liczba krzyży wzrosła już do 140.

Każdego roku w pierwszą sobotę września, na terenie byłego obozu pracy odbywają się uroczystości patriotyczno-religijne. Centralnym elementem uroczystości jest droga krzyżowa, która rozpoczyna się przy byłej żwirowni, a kończy się mszą świętą przy pomniku w miejscu straceń.

W 2014 roku w pobliżu „ściany śmierci” odsłonięto pomnik poświęcony zamordowanym Romom i Sinti.






Zdjęcia: Adrian Grycuk, CC BY-SA 3.0 PL , via Wikimedia Commons