Podczas okupacji niemieckiej na terenie gminy Kosów działały dwa obozy. Treblinka I był obozem pracy dla ludności polskiej i żydowskiej. Funkcjonował od lata 1941 roku do końca lipca 1944 roku. Przeszło przez niego około 20000 osób, z których połowa zmarła lub została zamordowana. Od lipca 1942 roku do listopada 1943 roku, w odległości około dwóch kilometrów działał ośrodek zagłady, który potocznie nazywano Treblinka II. Niemcy prowadzili w nim eksterminację ludności żydowskiej. Liczbę ofiar szacuję się na ponad 780000.

Po wyparciu Niemiec w lipcu 1944 roku, tereny poobozowe były niezagospodarowane i nieupamiętnione. Dopiero 10 maja 1964 roku nastąpiło oficjalne odsłonięcie założenia przestrzenno-pomnikowego upamiętniającego ofiary obu obozów. Jednak przez pierwszych kilkanaście lat mauzoleum w Treblince nie podlegało żadnej jednostce muzealnej. W 1981 roku zostało podporządkowane Muzeum Zbrojowni w Liwie, jednak placówka ta ze względu na skromne możliwości finansowe była niezdolna aby podołać związanym z tym wyzwaniom. W 1986 roku mauzoleum przekształcono w oddział Muzeum Regionalnego w Siedlcach, zmieniając jego nazwę na Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince.

W 2010 roku w Treblince powstał w pełni funkcjonalny budynek muzealny wraz z zapleczem konferencyjnym. 2 sierpnia 2013 roku, w 70. rocznicę powstania w obozie zagłady, wmurowany został kamień węgielny pod Centrum Edukacji o Zagładzie Żydów w Treblince. W roku 2018 muzeum stało się samodzielną instytucją kultury pod nazwą „Muzeum Treblinka. Niemiecki nazistowski obóz zagłady i obóz pracy (1941–1944)”.

Na terenie Muzeum znajdują się:
- były karny obóz pracy
- była obóz zagłady
- miejsce straceń w lesie w pobliżu obozu pracy
- kopalnia żwiru, w której pracowali więźniowie obozu pracy
- „Czarna Droga” łącząca oba obozy

Ekspozycja muzealna składa się z czterech części:
„Obóz Zagłady dla Żydów” (jest to największa część ekspozycji)
„Okupacja niemiecka i Karny Obóz Pracy”
„A więc wojna! Ludność cywilna we wrześniu 1939 r.”
„Macewy – żydowskie nagrobki”

Wśród najważniejszych eksponatów znajdują się: makieta obozu zagłady, kopie rysunków Samuela Willenberga, historyczne fotografie oraz macewy pochodzące prawdopodobnie z cmentarza żydowskiego w Kosowie Lackim, które Niemcy wykorzystali do budowy „Czarnej Drogi”.





Zdjęcia: Adrian Grycuk, CC BY-SA 3.0 PL , via Wikimedia Commons