Ponieważ znajdował się na trasie kolejowej z Warszawy do Petersburga bardzo często był wykorzystywany jako więzienie etapowe w drodze na Syberię. W lipcu 1915 r. w związku ze zbliżającym się frontem niemieckim, Oddział Powiatowy Więzienia w Białymstoku został przeniesiony z całą administracją carską na wschód.

W latach 1915 – 1919 znajdował się pod zarządem wojskowych władz niemieckich. Przebywali w nim jeńcy, szpiedzy i pospolici kryminaliści.

W latach 1919 – 1939 więzienie znajdowało się pod zarządem władz polskich.

W latach 1939 – 1941 więzieniem administrowało radzieckie NKWD.

W latach 1941 – 1944 podczas okupacji hitlerowskiej więzienie podlegało niemieckiej policji bezpieczeństwa. Przetrzymywano w nim podejrzanych o wrogą działalność wobec Rzeszy.

Od 1944 roku białostocka jednostka podlegała Resortowi Bezpieczeństwa Publicznego, który 1 stycznia 1945 został przekształcony w Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego. Więzienie zapełnione było ludźmi z opozycji politycznej i oddziałów zbrojnego podziemia. W 1956 roku więzienie przeszło pod nadzór Ministerstwa Sprawiedliwości. W 1975 roku powstał Oddział Zewnętrzny w Hajnówce i nowy Zakład Karny w Białymstoku. W latach 80. areszt był modernizowany – dobudowano budynki, w których znalazły się pomieszczenia takie jak świetlica dla odwiedzających, kuchnia i pralnia, zainstalowano również centralne ogrzewanie i kanalizację.

W latach 1990 – 1996 pełnił rolę Rejonowego Aresztu Śledczego, podlegały mu jednostki w Hajnówce, Giżycku, Ostrołęce i Suwałkach. W 1996 roku nastąpiła ponowna reorganizacja Służby Więziennej i Areszt Śledczy w Białymstoku stał się największą samodzielną jednostką w regionie. Od lutego 2000 roku na funkcjonuje tu Ośrodek Diagnostyczny a od września 2003 roku Pawilon IV, w którym przebywają skazani i aresztowani zakwalifikowani jako wymagający osadzenia w wyznaczonym oddziale lub celi aresztu śledczego lub zakładu karnego typu zamkniętego w warunkach zapewniających wzmożoną ochronę społeczeństwa i bezpieczeństwo aresztu lub zakładu. Przebudowano również śluzę przy bramie głównej, zmodernizowano przywięzienny hotel, odnowiono posterunki zewnętrzne, stanowisko dowodzenia oraz wyremontowano pomieszczenia w budynku administracyjnym. Wybudowano nowe wejście dla interesantów i doprowadzanych osadzonych. W 2005 roku przebudowano salę widzeń, salę wokand, pokoje przesłuchań oraz widzeń osadzonych z obrońcami.

AŚ obsługuje sądy i prokuratury w Białymstoku, Wysokiem Mazowieckiem, Grajewie, Sokółce, Zambrowie, w stosunku do kobiet dodatkowo Giżycku i Ełku.

W wyniku prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na terenie aresztu w latach 2013-2015 odkryto szczątki 391 osób, z tego 385 na terenie ogrodu na tyłach placówki i 6 w piwnicach budynku administracyjnego. Są to szkielety mężczyzn, kobiet (w tym jednej w ciąży) i dzieci. Są to ofiary zbrodni niemieckich z lat 1941-44 oraz zbrodni reżimu komunistycznego popełnionych latach 1944-56 na terenie aresztu (wtedy więzienia). Poszukiwania mają być kontynuowane w 2016 roku.






Opis skopiowano z wikipedii.
Zdjęcie: Nefmm, CC BY-SA 3.0 , via Wikimedia Commons