Kościół powstał z inicjatywy księdza arcybiskupa Wincentego Chościaka-Popiela i woli mieszkańców Śródmieścia Południowego i Ujazdowa, chcących uczcić jubileuszowy rok 1900 budową okazałej świątyni. W 1900 roku wykupiono teren pomiędzy ul. Marszałkowską i Mokotowską a 12 października 1901 roku odbyła się uroczystość wmurowania kamienia węgielnego. Świątynia została zaprojektowana na planie krzyża łacińskiego.

Kościół został udostępniony częściowo w 1903 roku a w całości oddany w roku 1907. Wybuch I Wojny Światowej sprawił, że prace wykończeniowe i związane z dekorowaniem świątyni trwały aż do II Wojny Światowej. Wojna wyrządziła duże szkody świątyni. We wrześniu 1939 roku w wyniku bombardowań stolicy pociski zniszczyły sygnaturkę, dach i zachodnią wieżę. Zniszczeniu uległ także największy w ówczesnych kościołach żyrandol. Kolejne zniszczenia przyniósł 1944 rok, kiedy po upadku Powstania Warszawskiego Niemcy przystąpili do burzenia domów i świątyń. Wybuch założonych w dolnym kościele min całkowicie zniszczył sklepienie dolnego kościoła i znajdującą się bezpośrednio nad nim kaplicę, częściowo uszkodzone zostały prezbiterium głównego ołtarza, górna część ambony, strop kościoła, witraże i doszczętnie organy. Jeden z trzech dzwonów został zarekwirowany a pozostałe dwa uległy stopieniu.

Po zakończeniu wojny szybko przystąpiono od odbudowy Kościoła. W 1948 roku świątynia została udostępniona wiernym. 3 grudnia 2006 roku kościół podniesiono do rangi sanktuarium diecezjalnego - Sanktuarium Matki Zbawiciela (tytuł pochodzi od nazwy wizerunku Matki Bożej czczonej w świątyni).

Kościół pełni funkcję kościoła akademickiego dla Politechniki Warszawskiej (siedziba Duszpasterstwa Akademickiego „Sandał”).


Kościół Najświętszego Zbawiciela to trójnawowa bazylika z transeptem i kopułą na skrzyżowaniu naw, w stylu architektonicznym nawiązującym do form polskiego baroku i renesansu. Na bryłę kościoła wpływ miał trójkątny kształt działki, na którym go usytuowano, co pozwoliło na wzniesienie kaplicy Matki Bożej od ul. Marszałkowskiej i obszernej zakrystii od strony ul. Mokotowskiej. Charakterystyczna główna fasada w formie kolumnowego portyku flankowana jest dwiema wieżami i ozdobiona rzeźbami św. Piotra i Pawła.

Świątynia zawsze posiadała tylko jedną kaplicę - Matki Zbawiciela. Formą nawiązuje ona do kształtu Kaplicy Zygmuntowskiej katedry na Wawelu. W zamyśle twórców podkreślać ma szczególne znaczenie i cześć jaką Maryja odbiera w Polsce - przypominać jej szczególne miano - Królowej Polski. Kaplica jest niezwykle pięknie ornamentowana, posiada bogate złocenia. Ołtarz wykonany jest ze stiuku. Na bocznej ścianie znajduje się obraz, Wizja Św. Bernarda – Michała Willmana.

Obraz Matki Zbawiciela namalował w 1909 roku Franciszek Jędrzejczyk. Obraz został poświęcony na Jasnej Górze. Obraz został wykonany na podłożu metalowo-cynkowym, które z kolei zamocowane jest do podłoża drewnianego. Wymiary obrazu: 130x87 cm.

Kopia Jasnogórskiego wizerunku przedstawia Maryję z Dzieciątkiem na lewym ręku. Prawą dłoń Matka Boża trzyma na piersiach, wskazując na swojego Syna. Głowa Dzieciątka zwrócona jest ku Matce, prawą dłonią wskazuje na nią, w lewej trzyma Ewangeliarz. Tło wizerunku stanowią przymocowane do podłoża blachy mosiężne, przedstawiające cztery sceny z Ewangelii: Zwiastowanie, Boże Narodzenie, Cierniem ukoronowanie i Biczowanie. Obraz został ukoronowany papieskimi koronami przez Jana Pawła II 13 czerwca 1999 roku na placu Piłsudskiego w Warszawie.


Wyposażenie kościoła:
- Ołtarz główny - poświęcony jest Zbawicielowi. Zbudowany został w 1922 roku. W architektonicznej stiukowej oprawie umieszczony jest krucyfiks. Nad nim kula ziemska z hierogramem w kartuszu IHS. Wyżej Kielich i Hostia, adorowane przez dwa anioły i przygniatające węża – szatana,
- Ołtarz św. Ekspedyta,
- Ambona,
- Dwa obrazy Michaela Willmanna „Wizja św. Augustyna” i „Wizja św. Bernarda” z XVII wieku,
- Chrzcielnica z 1919 roku, ufundowana przez Tadeusza Bernharda jako wotum wdzięczności za szczęśliwy powrót z Rosji. Wykuta z czerwonego granitu, posiada bogato zdobioną pokrywę z brązu. Nad chrzcielnicą słynąca łaskami ikona Matki Bożej Nieustającej Pomocy,
- Organy - zbudowane w latach 70. na bazie szaty organowej pierwotnych organów z 1912 roku,
- Pod chórem znajduje się m.in. tablica poświęcona pamięci ks. dra Marcelego Nowakowskiego, proboszcza parafii od 1926 roku, rozstrzelanego w Palmirach w 1940 roku.


W lewej nawie kościoła znajduje się fragment mozaiki – anioł z tympanonu głównego portalu zburzonego soboru św. Aleksandra Newskiego w Warszawie.
7 września 1922 roku w kościele odbył się chrzest Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.
7 maja 2019 roku odsłonięto w kościele popiersie gen. Józefa Hallera, który modlił się w tym miejscu przed Bitwą Warszawską w 1920 roku.






Opracowano na podstawie wikipedii.
Zdjęcia:
z zewnątrz: Monikoska / CC BY-SA (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)
wnętrze: Adrian Grycuk / CC BY-SA 3.0 PL (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/deed.en)