Jezioro powstało 14.000 lat temu w wyniku zlodowacenia. Ma powierzchnię około 2115 ha., średnią głębokość około 15 metrów a maksymalną: 74 metry. Długość linii brzegowej wynosi 73 km. Brzegi jeziora wysokie i porośnięte lasami iglastymi. Lustro wody znajduje się na wysokości 132 m.n.p.m. Przez jezioro przepływa Czarna Hańcza. Przez cieśniny i strumyki jezioro łączy się z 16 innymi jeziorami.

Brzegi jeziora zachowały w większości miejsc pierwotny charakter, nie zmieniony przez człowieka. Są rajem dla zwierząt, w tym dla około 140 gatunków ptaków (w tym 30 wodnych lub błotno-wodnych). Do zachodniego, południowego i wschodniego brzegu jeziora dochodzi Puszcza Augustowska, ciągnąca się daleko poza granice państwa.

W 1975 roku jezioro Wigry zostało wpisane przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN) na listę najcenniejszych akwenów świata (Projekt „Aqua”). W 1998 roku Międzynarodowe Towarzystwo Limnologiczne (SIL) objęło jezioro Wigry programem pomocy naukowej i lobbingu na rzecz jego ochron

Wigry kształtem przypominają literę "S”. Ze względu na swój kształt pierwotnie jezioro nosiło nazwę Wingry, która wywodziła się od jaćwieskiego słowa wingris (kręty, wijący się). Tę nazwę wymienił kronikarz Jan Długosz, pisząc o łowach Władysława Jagiełły z 1418 roku na terenie zwanym Wingri.

Na jeziorze znajduje się 19 wysp, które zajmują powierzchnię około 70 ha. Liczne są półwyspy m.in. Wysoki Wągieł o długości około 4 km, Rosochaty Róg, Klasztorny. Na półwyspie Klasztornym położona jest miejscowość Wigry z zabytkowym klasztorem byłego zakonu kamedułów gdzie w 1999 roku odpoczywał papież Jan Paweł II.





Zdjęcia: Michal Drygajlo, CC BY-SA 3.0 PL , via Wikimedia Commons