Podczas okupacji hitlerowskiej, okresie od 22 lipca do 8 sierpnia 1944 roku na Ponidziu powstał niewielki obszar wolnej Polski. W dniu 5 sierpnia o świcie 900-osobowe oddziały niemieckie i ukraińskie napadły na Skalbmierz broniony przez żołnierzy Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. W rezultacie miasto zostało zniszczone a śmierć poniosło 79 mieszkańców i 20 partyzantów. Dla upamiętnienia tego wydarzenia wzniesiono pomnik, którego autorem jest Jerzy Bandura. Na postumencie stoi rzeźba kobiety z orłem u jej stóp. Postument pomnika zawiera sceny, jakie rozgrywały się podczas pacyfikacji, oraz nazwiska poległych i zamordowanych.