W okresie autonomii galicyjskiej w ramach Austro-Węgier na przełomie XIX/XX w Sanoku z infrastruktury korzystał 45 Pułk Piechoty c. i k. armii; pod koniec XIX wieku szereg budynków w posiadaniu jednostki stanowiło realność miejską, od których pobierano czynsz: dwa domy na Stawisku (koszary 45pp), 6 domów na Wójtostwie (4 koszar, 2 aresztu, 1 kuchni), nowe koszary obrony krajowej z magazynem i barakami, dom murowany (szpital wojskowy), magazyn 45pp, prochownia 45pp i prochownia obrony krajowej położone na folwarku w Posadzie Olchowskiej.

Kwestia budowy koszar wojskowych w Sanoku była podnoszona na początku XX wieku, zaś zabudowania były planowane na potrzeby batalionu 45 Pułku Piechoty c. i k. armii (w tym celu na przełomie 1904/1905 rady miejska w Sanoku podjęła uchwałę, zatwierdzoną następnie przez radę powiatu sanockiego, o zaciągnięciu pożyczki w kwocie 300 tys. koron na budowę koszar wojskowych w Sanoku). Budowę prowadzono za kadencji burmistrza Sanoka, Feliksa Gieli; po kilku latach starań w 1910 przystąpiono do rozpoczęcia pracy budowlanych, których koszt szacowano na ok. pół miliona koron. Budynki zostały oddane do użytku w styczniu 1912. Celem oddania do użytku koszar powołano komisje wojskową, miejską i polityczną 28 grudnia 1911, wprowadzenie wojsk do budynków zaplanowano na 15 stycznia 1911, a kontrakt zapisano na 25 lat. Zgodnie z planem w koszarach stacjonował w nich austriacki 45 Pułk Piechoty. Pierwotnie budynki koszary były pod numerami 540, 541, 542, 543. W 1909 szpital zyskał pobliskie budynki koszar wojskowych 4 i 5 Pułku Piechoty Liniowej im. księcia Zygmunta w 1909 zostały przeznaczone na rzecz Szpitala Powszechnego w Sanoku.

U kresu I wojny światowej 1 listopada 1918 delegacja sanockiej Rady Miejskiej (w jej składzie byli m.in.: burmistrz Paweł Biedka, kpt. Franciszek Stok, kpt. Antoni Kurka, Feliks Giela, Michał Słuszkiewicz, Karol Zaleski, adwokaci Wojciech Ślączka, dr Adolf Bendel i dr Jonasz Spiegel, działacze sokoli Adam Pytel i Marian Szajna, Tomasz Rozum, Michał Guzik) podjęła rozmowy z komendantem wojskowej załogi c. i k. w Sanoku płk. Iwanem Maksymowiczem i mimo jego oporu dokonano rozbrojenia stacjonującego wówczas w koszarach – pochodzącego z ziemi czeskiej – 54 Pułku Piechoty, po czym ok. 1000 żołnierzy jednostki (ok. 600 narodowości czeskiej i 300 narodowości niemieckiej) opuściło miasto. Po zakończeniu wojny, w listopadzie 1918 ulokował się w nich ochotniczy 3 Batalion Strzelców Sanockich i zajmował do 1919.

W okresie II Rzeczypospolitej (1920-1939) w obiektach stacjonował II batalion 2 Pułku Strzelców Podhalańskich. Ok. 1920 budynki koszar zostały poświęcone. Według stanu z 1931 przy ul. Adama Mickiewicza koszary były zlokalizowane pod numerami: 15, 15a, 17, 17a, 19 - baraki wojskowe, 21, 23. Przed 1939 obiekty były określane jako „Koszary Jagiellonów” bądź „Koszary Jagiellońskie”.

Tuż po II wojnie światowej 12 lipca 1945 do Sanoka przybył I batalion 34 Pułku Piechoty Ludowego Wojska Polskiego i został zakwaterowany w koszarach, do 1939 należących do 2 Pułku Strzelców Podhalańskich. W okresie PRL do 1952 stacjonował 26 Pułk Piechoty (wówczas koszary istniały pod numerem 15 ulicy A. Mickiewicza), a do 1991 były siedzibą oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza (WOP).

Na północnym krańcu nieruchomości koszar istniał dworek rodziny Tchorznickich (Aleksander Mniszek-Tchorznicki), gdzie później powstały magazyny wojskowe (miejsce to znajduje się naprzeciw wejścia głównego na stadion „Wierchy” przy ul. Żwirki i Wigury 6).

Pod koniec XX wieku zdecydowano o zagospodarowaniu obiektów. Obiekty zlokalizowane topograficznie wyżej, pod adresem ulicy Mickiewicza 21 samorząd lokalny przekazał je na rzecz powstałej uczelni, Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Sanoku. Jeszcze przed decyzją powołującą uczelnię podjęto remont zabudowań byłych koszar, trwający od 10 lipca 2000 do 2001. Budynki zostały odremontowane i na nowo dostosowane dla potrzeb dydaktycznych. Od 2004 był remontowany, a na przełomie 2005/2006 oddany do użytku został budynek byłego arsenału, zlokalizowany przy ul. Żwirki i Wigury (w strukturze uczelni PWSZ określony jako F) (w przeszłości istniał przy nim staw). Budynek położony przy ulicy Mickiewicza 23, przejęła sanocka placówka Straży Granicznej, przynależna do Bieszczadzkiego Oddziału SG.

Upamiętnienie:
- Na fasadzie budynku przy ulicy Adama Mickiewicza 23 (SG) została odsłonięta tablica pamiątkowa. Inskrypcja informuje: W hołdzie oficerom i strażnikom Straży Granicznej II RP służącym w Sanoku w Małopolskim Inspektoracie Okręgowym i Komendzie Obwodu w 20. rocznicę reaktywowania formacji. Funkcjonariusze Placówki SG w Sanoku oraz rodziny byłych strażników. Sanok, maj 2011.
- Przed budynkiem przy ulicy Adama Mickiewicza 21 (później PWSZ) ustanowiono kamień pamiątkowy upamiętniający 2 Pułk Strzelców Podhalańskich. Został odsłonięty 3 października 1993. Upamiętnia żołnierzy 2 Pułku Strzelców Podhalańskich oraz AK. Projektantem obelisku był st. chorąży Andrzej Siwiec. Pomnik zawiera herb 2 PSP oraz tablicę z inskrypcją o treści: Pamięci żołnierzy 2 PSP i ich kontynuatorom z AK Obwodu „SAN” w walce o niepodległość Polski. Społeczeństwo Ziemi Sanockiej.





Opis skopiowano z wikipedii.
Zdjęcie: Lowdown, CC BY-SA 3.0 , via Wikimedia Commons