Powstała w Górach Złotych, wewnątrz góry Bzowiec (697 m.n.p.m.) w pliocenie (5-1,6 mln. lat temu) przez wypłukanie się rozpuszczalnych w wodzie marmurów w soczewce białego marmuru. Powstała pod erozyjnym działaniem wód wypełniających cały przekrój jej korytarzy, płynących pod dużym ciśnieniem. Korytarze rozwijały się wzdłuż pęknięć tektonicznych i szczelin. Na ich skrzyżowaniu powstawały większe sale. 

W ten sposób odwodnionych korytarzach rozpoczął się proces osadzania się tzw. namuliska. Namulisko wypełniało niemal całkowicie komory i korytarze jaskiń. Zostało ono w większości usunięte w latach 1933-1939. Także współcześnie występuje proces tworzenia się namuliska. 

Jaskinia została odkryta w II połowie XVIII wieku. Pierwsza wzmianka o jaskini pochodzi z 1757 roku. Niedługo potem stała się popularnym celem wycieczek turystów i kuracjuszy z Ląska-Zdroju. Z powodu licznego odwiedzania, została dość mocno zniszczona. W latach 1933-1947 jaskinia miała stałego opiekuna i przewodnika, którym był emerytowany górnik Heinrich Peregrin. Podczas badań przeprowadzonych w 1935 roku znaleziono kości około 20 różnych zwierząt prehistorycznych oraz kilkunastu współczesnych. Znaleziono m.in. czaszkę niedźwiedzia jaskiniowego przykrytą płytą skalną, a obok niej 3 kręgi szyjne i żuchwę. Nie przyjmuje się jednak współcześnie dawnej teorii, o bytowaniu w jaskini człowieka paleolitycznego. 

Przed II wojną światową jaskinia była zagospodarowana turystycznie. Nieopodal jaskini znajdował się drewniany domek, służący za mieszkanie dla stróża. Była tak także poczekalnia dla turystów, w której eksponowano znaleziska paleontologiczne. Eksponaty zostały skradzione w latach 50. a budynek spłonął pod koniec lat 60. 

Jaskinia jest miejscem zimowania nietoperzy: nocka rudego, nocka dużego, gacka brunatnego, mroczka późnego, mopka zachodniego. Ponadto żyją tu m.in. studniczki tatrzańskie, prapierścienica jaskiniowa i muchówki. 

Do jaskini prowadzą trzy sztuczne wejścia. W jej wnętrzu panuje stała temperatura, około 9 °C. Jaskinia składa się z wąskiego Korytarza Łącznikowego, biegnącego niemal poziomo oraz kilku poprzecznych korytarzy, licznych wnęk i komór. Najbardziej atrakcyjna jest tzw. Komora Gotycka, która znajduje się na przedłużeniu środkowego wejścia. Stanowi ją trójkątna salka z jeziorkiem krasowym o powierzchni ok. 30 m² i głębokości ok. 2 m. Cała jaskinia objęta jest ochroną jako pomnik przyrody nieożywionej.

Od wiosny 2013 roku jaskinią opiekuje się małżeństwo Zbigniewa i Natalii Piotrowiczów. Jaskinię zwiedzać można w towarzystwie wykwalifikowanego przewodnika. W weekendy istnieje dodatkowa możliwość skorzystania z bufetu. Przy drodze do jaskini zbudowano parking. Działa także Winiarnia Radochowska, oferująca wina z różnych stron świata, także z dolnośląskich winnic. 

Trasa do zwiedzania ma około 300 metrów, a łączna długość korytarzy to ponad 500 metrów. Część trasy prowadzi przez wąskie szczeliny, co stanowi dodatkową atrakcję. Zwiedzanie jest w pełni bezpieczne, także dla małych dzieci (minimalny wiek dziecka to 3,5 roku). 

Zwiedzanie jest możliwe

od godz. 10.00 do godz. 18:00

(ostatnie wejście o godz. 17.20)

Zdjęcia pochodzą ze strony internetowej klubpodroznikow.com i nie są własnością przewodnika turystycznego eu.