Zespół dworsko – parkowy oddalony jest około 500 metrów na wschód od drogi Krzczonów – Żółkiewka i zajmuje treny przylegające do prawego brzegu rzeki Giełczwi. Jego granice tworzy wielobok zbliżony w ogólnych zarysach do prostokąta o wymiarach 230 m x 370 m. W skład zespołu wchodzi obecnie murowany dwór i parku. Konfiguracja terenu w obrębie zespołu mało zróżnicowana – teren płaski o lekkim nachyleniu na południe, zwiększającym się ku południowemu zachodowi od dawnej części gospodarczej. W północnej części zarysowuje się wyraźnie skarpa, na której usytuowany jest dwór, wyznaczająca południową krawędź doliny rzeki Giełczwi. Dojazd do zespołu możliwy od wschodu i południa, dojście piesze zaś od zachodu wzdłuż rzeczki i od północy trasą dawnej grobli. W wyniku dewastacji budynków gospodarczych, dworu i parku kompozycja uległa zatarciu. Ma ona kształt zbliżony do prostokąta, w której trudno dziś wydzielić poszczególne elementy tworzące niegdyś cały zespół. Zachowany układ przestrzenny parku ze starymi alejami dojazdowymi, obsadzonymi wiekowymi lipami sugeruje, iż tworzyły one niegdyś regularne kwatery ogrodowe. Przypuszczalnie w XIX wieku przekształcono go na park o układzie krajobrazowym. W oparciu o analizę planów archiwalnych, aktualny stan zachowania i przekazy uzyskane od ostatnich właścicieli odtworzyć można plan majątku i układ parku. Dojazd do majątku możliwy był od południa aleją obsadzoną lipami i kasztanowcami, która rozdzielała się przy stajniach wierzchowych – jedna odnoga prowadziła na północ obok zabudowań gospodarczych do dworu, druga biegła na wschód i skręcała na północ dochodząc do wjazdu od strony wschodniej. Drugi dojazd prowadził wzdłuż północnego brzegu rzeki Giełczwi i stawów rybnych, przekraczał rzeczkę i obok młyna kierował się w kierunku zachodnim do dworu. Centralną część zespołu stanowił dwór usytuowany w parku krajobrazowym. Przed dworem, od południa od owalnego gazonu odchodziły promieniście alejki we wschodniej części i tworzyły równie owalne kwatery. Od południa i od wschodu do parku przylegał sad owocowy i warzywniak. Folwark z zabudowaniami gospodarczymi, zabudowanym w kształcie podkowy (spichlerz, stajnia, obora, stodoła) przylegał prawie bezpośrednio do parku od zachodu. Czworaki zlokalizowane były na północny zachód od dworu, przy stawach rybnych i Giełczwi, które ograniczały jednocześnie granice parku od północy. Od północy przed dworem zachowany szpaler grabowy i szpaler topoli z lat 20. XX wieku.

Powstanie zespołu dworskiego określić można w przybliżeniu na przełom XVI i XVII wieku, gdy Sobieska Wola nosząca wówczas nazwę Giełczewska Wola należała do rodziny Sobieskich. Główną siedzibę Sobiescy mieli w pobliskich Pilaszkowicach, gdzie wznieśli obszerny dwór z kaplicą otoczony okazałym parkiem. Wówczas musiał istnieć i w Sobieskiej Woli dwór z parkiem, gdzie mieszkała część rodziny. Według miejscowych przekazów istniał tu dwór wzniesiony za Jana Sobieskiego, którego szczątki pokazywano jeszcze na początku XX wieku. Stare lipy wskazują, że ogród spacerowy był tu założony w XVII wieku. Z uwagi na brak ksiąg hipotecznych historię własności prześledzić można dopiero od II połowy XIX wieku, gdy właścicielem był Konstanty Goniewski (1867–1886). W 1883 roku folwark Sobieska Wola z nomenklaturą Antoniówka obejmował 672 morgi, w tym gruntu orne i ogrody 457 m, łąki 27 m, pastwiska 98 m, wody 8 m, las 51 m, nieużytki 31 m. Znajdowało się tu 5 budynków murowanych i 14 drewnianych. Prawdopodobnie w tym okresie zbudowany został murowany, zachowany do dziś, dwór. Dostawiony on został od zachodu do starego, drewnianego dworu, zbudowanego (zdaniem ostatniej właścicielki J. funkcjonował wtedy folwark z budynkami gospodarczymi, usytuowanymi na południowy zachód od dworu). Na północ od dworu, zlokalizowane były stawy rybne, na wschód zaś młyn z groblą. Od zachodu, w niewielkiej odległości od dworu, usytuowane były czworaki. Dojazd do zespołu dworskiego możliwy był od północy, drogą prowadzącą przez wieś i osadę młynarską, wzdłuż stawów rybnych, dalej przez groblę koło młyna i stara aleją lipową dochodzącą od wschodu do dworu. Sądząc po wyglądzie i obwodzie drzew, była to stara droga dojazdowa. Nowszą jest zapewne aleja dochodząca do dworu i zabudowań folwarcznych od południa. Kolejnymi właścicielami majątku byli: Władysław Lewiński, od którego w 1896 roku zakupił go Bogdan Rzewuski. Spadkobierca Bogdana, Fabian Rzewuski sprzedał część dóbr w 1900 roku Moszkowi Wolfowi Pelcowi i odsprzedał w częściach Katarzynie Basik i Janowi Podgórskiemu. Jako kolejny właściciel figuruje Faustyn Płachecki. W 1911 roku dobra zakupił Tomasz Watson, zajmowały wtedy powierzchnię (w 1919 roku) około 276 ha. W 1912 roku dwór był częściowo remontowany, wykonano też remonty zabezpieczające obiektów gospodarczych. W 1927 roku majątek Sobieska Wola otrzymała w spadku Janina Watson (od 1931 roku Stachowiczowa). W okresie międzywojennym prowadzono hodowlę zarodową koni czystej krwi arabskiej i hodowlę ryb. We wschodniej części parku urządzono kort tenisowy. W latach 30. uległy parcelacji 234 morgi 46 prętów. W 1939 roku rozebrano stary, drewniany dwór ze względu na zły stan techniczny, zaś murowany poddano remontowi. Mocą dekretu PKWN w 1944 roku dobra rozparcelowano, a dla obiektów gospodarczych, dworu i parku oznaczało to koniec ich świetności i systematyczną dewastację. W latach 50. i 60. rozebrano obiekty gospodarcze i czworaki. Dwór zmieniał użytkowników, a brak jednego i dobrego gospodarza spowodował, że został doprowadzony do stanu niemal ruiny. Po zakupieniu przez prywatną osobę został gruntownie odremontowany.






Opis skopiowano z wikipedi.
fot. Ania Poleszak, CC BY-SA 3.0 PL , via Wikimedia Commons