Kompleks sakralny składający się z Kościoła św. Franciszka z Asyżu i przylegającego do niego klasztoru franciszkanów. Potrójne sanktuarium: Matki Bożej Bolesnej, bł. Salomei Piastówny i bł. Anieli Salawy.
Wpisany do rejestru zabytków w 1934 roku.

Henryk Pobożny sprowadził franciszkanów z Pragi w roku 1236 lub 1237. Fundatorem kościoła był książe Bolesław V Wstydliwy, który został tu pochowany wraz z siostrą bł. Salomeą. Spoczywają tu także synowie Władysława Łokietka.

Pierwotny kościół zbudowano z cegły na planie krzyża równoramiennego i z wieżą na przecięciu naw. Około 1260-1270 roku dobudowano zakrystię. W 1269 roku konsekrowano kościół pw. św. Franciszka z Asyżu. W pierwszej połowie XV wieku znacznie rozbudowano kościół. Przedłużono prezbiterium (1401) i zamknięto je trójboczną apsydą, następnie przebudowano korpus kościoła (1420-1436), stawiając dwunawową, asymetryczną halę. Nawy połączono arkadami. W 1462 roku świątynię zniszczył pożar, w 1465 roku zawaliła się wieża, w 1476 roku miał miejsce kolejny pożar i kolejny w 1655 roku. Kościół odbudowano dzieląc jego wnętrze na na nawę główną i kaplicę (Męki Pańskiej). Wnętrza odtworzono w barokowym stylu. W 1816 roku zburzono mur otaczający przykościelny cmentarz. Znaczną część świątyni strawił kolejny pożar w 1850 roku. Zaraz po pożarze przystąpiono do prac restauracyjnych.

W obecnym kształcie kościół jest budowlą ceglaną orientowaną. Składa się z prezbiterium, transeptu i nawy oraz 3 kaplic
Główny ołtarz w prezbiterium został wykonany w 1861 roku. W ołtarzu znajduje się obraz Gloria św. Franciszka z XIX wieku. Między balustradą a stallami umieszczona jest płyta, wykonana według projektu Jana Matejki w 1871 roku ukazująca sylwetkę księcia Bolesława Wstydliwego. W oknach znajdują się witraże wykonane według projektu Stanisława Wyspiańskiego ukazujące żywioły oraz postaci św. Franciszka i bł. Salomei, a na ścianach polichromie Wyspiańskiego (w tym 4 figuralne: Św. Michał Archanioł, Strącenie Zbuntowanych Aniołów, Matka Boża z Dzieciątkiem, Caritas).
Na ścianach nawy głównej polichromie wykonane przez Tadeusza Popiela (w tym 4 figuralne przedstawiające sceny z życia św. Franciszka: Modlitwa u stóp krzyża, Stygmatyzacja, Śmierć św. Franciszka i Niebieska chwała św. Franciszka). Między pilastrami na konsolach posągi św. Bazylego, św. Benedykta, św. Dominika, św. Augustyna i św. Franciszka.Znajdują się tu również dwa późnobarokowe ołtarze przeniesione ze zburzonego Kościoła św. Michała.

W transepcie sklepienie żebrowo - krzyżowe zrekonstruowane po pożarze w 1850 roku. W ramieniu północnym transeptu znajduje się epitafium Piotra Kochanowskiego, w ramieniu południowym epitafium Wincentego Pola, popiersie Jana Kochanowskiego oraz barokowy krucyfiks z XVII wieku.

W czerwcu 2015 roku grupa eksploratorów ze Stowarzyszenia Na Rzecz Ratowania Zabytków „SAKWA” wraz z archeologami odkryła pod Kaplicą Męki Pańskiej nieznane dotąd krypty. Pomiary georadarem wykazały istnienie pustych przestrzeni pod posadzką, co potwierdziły nagrania wykonane kamerą endoskopową wprowadzoną przez odwierty w posadzce. Badacze doliczyli się około 20. trumien metalowych oraz drewnianych z ćwiekami w bardzo dobrym stanie. Skany georadarowe sugerują, że pod kryptami może znajdować się także drugi, niższy poziom.

W kościele znajdują się kaplice:
- Błogosławionej Salomei, w której znajdują się szczątki błogosławionej
- Męki Pańskiej w której wisi 14 obrazów ukazujących stacje Męki Pańskiej
- Matki Boskiej Bolesnej która została wyodrębniona z krużganków w 1879 roku.

Do bazyliki franciszkanów przylega klasztor. W krużgankach klasztoru mieści się galeria portretów biskupów krakowskich. Przed kościołem znajduje się pomnik Kard. Adama Stefana Sapiehy, ustawiony w 1976 roku. Niegdyś mieszkańcem klasztoru był św. Maksymilian Kolbe (pełnił posługę kapłańską w latach 1919-1922).





Opracowano na podstawie wikipedii.
Zdjęcia: Zygmunt Put Zetpe0202 [CC BY-SA (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)]