Pośrodku placu stoi kościół Mariacki. Plac powstał po roku 1802 na miejscu zlikwidowanego cmentarza parafialnego przy kościele Mariackim. Obszar dawnej nekropolii jest obecnie wyłożony białą kostką.

Południową część placu zdobi „studzienka gołębi” z figurą z brązu. Studzienka zaprojektowana została przez Jana Budziłłę, a figurę (powiększoną replikę jednej z rzeźb proroków z obramienia szafy środkowej ołtarza Wita Stwosza) wykonał Franciszek Kalfas. Jest to dar rzemieślników krakowskich dla miasta wykonany w 1958 roku.

Przy placu Mariackim stoi kilka kamienic:

nr 1 – Kamienica pod Etiopy.
nr 2 – kamienica księży penitencjarzy mariackich, został wybudowany w końcu XIV wieku. W 1637 r. penitencjarze nabyli tę kamienicę od Ryniewiczów. Ostateczny wygląd budowli nadano w 2 połowie XIX wieku.
nr 3 – dom Hipolitów – kamieniczka mieszczańska. Zachowało się w niej wiele starych detali architektonicznych: kamienne portale gotyckie, renesansowe i barokowe, stropy belkowe, bogate stiuki Baltazara Fontany, malowidła z XVIII wieku. Kiedyś fasada zdobiona była dekoracją sgraffitową. Nazwa domu pochodzi od jego dawnych właścicieli – włoskiej rodziny kupieckiej.
nr 4 (na rogu z ulicą Szpitalną) – Prałatówka ozdobiona sgraffitem wzniesiona została w miejscu dwóch starszych domów w latach 1618–1619 przez Macieja Litwinkowicza. Wieńczącą budynek attykę, uważaną za przykład typowej krakowskiej attyki, zbudował architekt Jan Zatorczyk w roku 1625. Na budynku widnieje łacińska sentencja Pateat amicis et miseris (Niech będzie otwarty dla przyjaciół i biednych), a nad bramą herb Sulima archiprezbitera Krzysztofa Trzcińskiego. Wewnątrz domu znajdują się komnaty, drewniane stropy, w sieni zaś zabytkowe stiuki.
nr 5 – Wikarówka. Dawna, stara, stojąca w tym miejscu Wikarówka została zburzona w roku 1931. Obecną, według projektu Franciszka Mączyńskiego, zbudowano w roku 1932.
nr 6 – Dom Nad Bramką
– kościół św. Barbary, wejście do kościoła znajduje się wprawdzie od strony placu Mariackiego, ale jego adres to Mały Rynek 9.
nr 7 – Dom Księży Mansjonarzy wybudowana w 1912 na podstawie projektu Adolfa Szyszko-Bohusza.
nr 8 – Dom Pod Ogrojcem, dawniej zdobiła go rzeźba Wita Stwosza „Chrystus w Ogrojcu”. Przed I wojną światową właściciel domu, znany krakowski kupiec i społecznik Ludwig Halski, ofiarował ją Muzeum Narodowemu, a na jej miejsce osadził kopię, która stoi tu do dziś.
nr 9 – na rogu placu Mariackiego i Rynku Głównego stoi dom Czynciela, w którym przed przebudową mieszkał i pisał (Warszawianka, Legion, Klątwa, Wesele) Stanisław Wyspiański. Fakt ten upamiętnia tablica, wykonana według projektu Karola Hukana. Dom stojący tu obecnie traktowany jest jako przykład architektury secesyjnej.






Opis skopiowano z wikipedii.
fot. Zetpe0202, CC BY-SA 4.0 , via Wikimedia Commons