Do połowy XIX wieku wierni z Załęża przynależeli do parafii w Bogucicach. Od połowy XIX wieku uczęszczali do tymczasowego kościoła przy obecnym Placu Wolności, który został poświęcony w 1860 roku. Dalekie położenie świątyni spowodowało, że wierni zaczęli zabiegać o utworzenie własnej parafii z nowym kościołem.

Powstanie obecnej świątyni wiąże się z działalnością proboszcza boguckiej parafii - ks. Ludwika Skowronka, który w 1894 roku zakupił grunt pod budowę kościoła, plebanii i cmentarza w Załężu. Budowę kościoła przyśpieszyła katastrofa w kopalni Kleofas w dniu 3 marca 1896 roku, w której to zginęło 105 górników głównie z Bogucic, Załęża i Dębu. Podczas pogrzebu ks. Skowronek wygłosił ślubowanie wybudowania kościoła, brzmiące następująco: "Dla uczczenia drogiej pamięci naszych ukochanych współbraci śp., co poginęli dnia 3 marca na kopalni Kleofas – więcej jeszcze dla przebłagania gniewu boskiego – obiecujemy Panu Bogu najwyższemu stawić kościół w Załężu i na ten cel ofiary według naszej możności przynosić, aby ów kościół służył Panu Bogu na chwałę, nam i drogim zmarłym na korzyść zbawienną. Amen".

Parafię erygowano w tym samym roku, w dniu 1 września a budowę rozpoczęto z dwuletnim opóźnieniem (spowodowanym prawdopodobnie brakiem funduszy) w dniu 15 maja 1898 roku. Konsekracji świątyni dokonano w 1902 roku.

Kościół został zaprojektowany przez Ludwiga Schneidera w stylu neogotyckim na planie krzyża łacińskiego. Z zewnątrz posiada pseudobazylikowy korpus, a we wnętrzu halowy z transeptem. Świątynia jest ceglana, elewacja pokryta jest cegłą licówką z dekoracjami z cegły glazurowanej i profilowanej.

Wymiary świątyni są następujące:
wysokość – 64 m
długość – 53 m
szerokość – 30,5 m

Elewacja świątyni udekorowana została fryzami arkadowymi, natomiast fasada jest płaska, dekorowana ornamentami z glazurowanej cegły. Z przodu znajduje się płytka, trójdzielna, otwarta kruchta. Okna świątyni ostrołukowe. Dach dwuspadowy kryty blachą. Zamiast wieży kościół posiadana smukłą sygnaturkę z zegarem.

Wnętrze świątyni nakryte jest sklepieniami krzyżowo-żebrowymi.
Prezbiterium prostokątne, zamknięte prostą ścianą. Wokół niego znajduje się zakrystia i pomieszczenia gospodarcze. Z boku otwierają się do prezbiterium kaplice stanowiące przedłużenia bocznych naw. Empora znajduje się w północnej stronie kościoła. Prowadzi do niej klatka schodowa znajdująca się w ryzalicie. Przy frontowej elewacji znajdują się dwie wieżyczki z klatkami schodowymi prowadzącymi do chóru.

We wnętrzu świątyni znajduje się oryginalny ołtarz wykonany przez C. Buhla i pięć bocznych ołtarzy. W ołtarzu głównym umieszczono obrazy przedstawiające sceny z życia Świętej Rodziny oraz górników. Nie zachował się natomiast oryginalny wygląd głównego ołtarza z polichromiami. We wnętrzu kościoła znajduje się także oryginalna ambona, konfesjonały oraz stacje Drogi Krzyżowej.


W kościele znajduje się pamiątkowa tablica poświęcona księdzu Józefowi Kubisowi, pierwszemu proboszczowi (1900-1942). Tablicę odsłonięto w 60-lecie kościoła i parafii. Znajdują się tu także tablice upamiętniające górników, którzy zginęli w katastrofie w kopalni Kleofas z 3 na 4 marca 1896 roku. Tablice przeniesiono z cechowni zlikwidowanej KWK Kleofas.

W kościele znajdują się cztery dzwony: Św. Maryja (833 kg), Św. Florian (534 kg), Św. Barbara (401 kg) oraz Św. Józef (224 kg).
Pierwsze dzwony odlano w 1900 roku. Wisiały one na wieży, po czym zostały zarekwirowane na potrzeby wojska (1917). Nowe, zawieszono w 1925 roku - były to św. Antoni (704 kg), św. Augustyn (435 kg), św. Jan Chrzciciel (366 kg) i istniejący do dziś najmniejszy św. Józef. Trzy największe zostały w czasie II Wojny Światowej skradzione przez hitlerowców. W 1959 roku zawieszono nowe trzy dzwony.

Kościół wyposażony jest w zabytkowe organy wykonane w 1900 roku. Jest to 27-głosowy instrument. Szafa organowa wykonana została z drewna w konstrukcji ramowo-płycinowej.



W 1978 roku świątynię wpisano do rejestru zabytków.



Zdjecia: Marek Mróz, CC BY-SA 4.0 , via Wikimedia Commons