Nazwa pochodzi z wymarłego języka jaćwińskiego z grupy bałtyckiej (por. lit. antis – ‛kaczka’).

Jest to polodowcowe jezioro rynnowe o niskiej trofii (jezioro oligo-mezotroficzne). Na brzegach są liczne głazy, niektóre o kilkumetrowej szerokości. Nagromadzenie głazów jest tak znaczne, że sprawiają wrażenie celowo ułożonych (niekiedy grubość warstwy przekracza 2 m). Dno jeziora o znacznym nachyleniu (około 12°).

Wody jeziora Hańcza zaliczają się do I klasy czystości, przezroczystość (widzialność krążka Secchiego) dochodzi do 6 m. Dno piaszczysto-żwirowe. W litoralu roślinność wynurzona słabo rozwinięta (z powodu niskiej trofii i charakteru dna), podobnie jak roślinność zanurzona.

Jezioro ma powierzchnię 311,4 ha, średnią głębokość 38,7 m, długość 4530 m. Położone jest na wysokości 227 m n.p.m. Jest jednym z największych na Suwalszczyźnie.

Jezioro ma średnio rozwiniętą linię brzegową z kilkoma malowniczymi zatokami. Poza obniżeniami na krańcach północnym i południowym brzegi akwenu są strome, a nawet bardzo strome: wschodnie tworzą moreny czołowe zarośnięte dorodnym borem świerkowym; zachodnie, ukształtowane w pagórkowatą wyżynę lodowcową, zajmują pola orne i pastwiska. Jedynie w okolicy wsi Hańcza zachował się fragment lasów liściastych z dużym udziałem lipy.

Zlewnia jeziora, odwadniana przez sieć cieków i rowów melioracyjnych, zdominowana jest przez tereny rolnicze z fragmentami borów świerkowych i lasów mieszanych oraz niewielkimi obszarami zarośli na terenach podmokłych i nieużytkach. W zlewni zbiornika znajdują się mniejsze zbiorniki wodne: Oklinek, Boczniel, Jegliniszki.

W 1974 Hańcza została wpisana na listę Projektu Aqua UNESCO, z powodu głębokości, a zarazem dzięki wysokim, podwodnym ścianom, utworzonym ze zwięzłych osadów polodowcowych.

Jezioro jest atrakcyjnym miejscem do nurkowania.


Jezioro leży na terenie Suwalskiego Parku Krajobrazowego. W całości jest objęte ochroną jako rezerwat przyrody Jezioro Hańcza. Od 1963 r. jezioro Hańcza wraz ze skarpą jest rezerwatem krajobrazowo-wodnym.

Roślinność zanurzona reprezentowana jest głównie przez ramienicowce:
ramienica szorstka Chara aspera,
ramienica zwyczajna C. rudis,
ramienica przeciwstawna C. contraria,
ramienica grzywiasta C. jubata,
ramienica szczeciniasta C. strigosa,
rdestnica Potamogeton.


Roślinność wynurzona (helofity) reprezentowana jest przez:
trzcina pospolita Phragmites australis,
oczeret jeziorny Schoenoplectus lacustris,
pałka wąskolistna Typha angustifolia,
skrzyp bagienny Equisetum limosum,
tatarak zwyczajny Acorus calamus,
turzyca błotna Carex acutiformis.


W jeziorze występują gatunki ryb charakterystyczne dla zimnych wód północnych oraz potoków górskich, takie jak: miętus pospolity oraz głowacz pręgopłetwy i głowacz białopłetwy, a także sieja wigierska, sielawa, stynka. Jezioro Hańcza jest jedynym zbiornikiem, gdzie zachowała się jeszcze w czystej formie populacja siei wigierskiej Coregonus lavaretus maraena natio vigrensis. Występują także bardzo rzadko spotykane chłodno- i tlenolubne skorupiaki: Eurythemora lacustris, Cyclops abyssorum, Heterocope appendiculate i Bosmina obtusirostis, Eurythemora gracilis (gatunek syberyjski, po raz pierwszy wykazany dla Polski przez Turskiego w 1994 r.) i reliktowa Pallasea quadrispinosa.





Opis skopiowano z wikipedii.
fot. Ilona Majewska, CC BY 3.0 , via Wikimedia Commons