Pierwotnie Rynek powstał jeszcze przed lokacją miasta w 1291 roku, najprawdopodobniej w latach 1222–1231, gdy miasto było jeszcze w posiadaniu biskupa Chrystana.

W XVII-wiecznych planach miasta istniał jeszcze Mały Rynek. Znajdował się on przy obecnej ul. Starorynkowej, która stanowiła jego pierzeję południową, ul. Długa była pierzeją wschodnią, zaś ul. Stara wychodziła od jego pierzei zachodniej w stronę północnej bramy miasta (Bramy Łasińskiej). Obszar ten został zabudowany dopiero w XVIII wieku, a jego częściową pozostałością jest dzisiejszy plac Miłośników Astronomii.

Obecny Duży Rynek po raz pierwszy został wybrukowany kostką granitową i bazaltową w 1843 roku.

Po przejęciu miasta przez Zakon krzyżacki, w latach 1286–1300 wytoczono nowy Rynek, wybudowano drewniane kamieniczki, dom kupiecki i ratusz. Z powodu użytego budulca w mieście często wybuchały pożary, które dosięgały także głównego placu miasta, w tym ratusza, który był kilkakrotnie odbudowywany. Ostatnia siedziba władz miejskich o konstrukcji szachulcowej ostała się do roku 1851, gdy na polecenie władz pruskich została rozebrana. Ratusz w połowie XIX w. przeniesiono w zachodnią pierzeję Rynku. W wyniku pożaru budynku w 1893 r. siedzibą Magistratu zostało dawne Kolegium Jezuickie, któremu dobudowano wieżę z zegarem. Kolegium do dni dzisiejszych stanowi siedzibę władz miasta.

We wschodniej części rynku, na miejscu rozebranych sukiennic, w latach 1783–1784 zbudowano kościół ewangelicki im. Króla Fryderyka II Wielkiego. Do świątyni dostawiono wieżyczkę z zegarem, przeniesioną ze zrujnowanego i rozebranego na potrzeby budowlane dawnego zamku krzyżackiego w Starogrodzie. Kościół na Rynku okazał się jednak być za mały dla rozrastającej się społeczności ewangelickiej. 7 czerwca 1861 wybuchła panika, gdy ktoś zaalarmował o pożarze. W tłumie uciekających parafian zostało stratowanych na śmierć 14 osób. Kościół rozebrano ostatecznie w 1899 roku.

Od 1896 r. w miejscu dawnego ratusza działał hotel i restauracja “Królewski Dwór”, zniszczony w czasie II wojny światowej. W jego miejsce postawiono 4 kamieniczki stylizowane na barokowe.

1911 roku w centralnej części rynku odsłonięto pomnik Wilhelma I. Po powrocie Grudziądza do Macierzy w 1920 roku zlikwidowano pomnik, zostawiając tylko cokół. 30 listopada 1930, dla uczczenia 10 rocznicy powrotu Pomorza do Polski i 100 rocznicy wybuchu powstania listopadowego, odsłonięto Pomnik Niepodległości. Został on zniszczony w 1939 roku w czasie II wojny światowej. Wierną rekonstrukcję pomnika odsłonięto dopiero w październiku 1986 roku.

W 2010 roku rynek przeszedł renowację, podczas której przywrócono dawną nawierzchnię, postawiono latarnie stylizowane na XIX-wieczne, zaś cokół pomnika wykonano na wzór przedwojennego.

Nieprzerwanie od 1896 roku przez rynek przejeżdżają tramwaje. Ze względu na ciasne uliczki Starego Miasta, w tym właśnie miejscu znajduje się jedyna w Grudziądzu mijanka.

W 2015 roku w północno-zachodnim narożniku placu stanęła ławeczka z Mikołajem Kopernikiem ekonomistą, który w 1522 roku w ratuszu na rynku wygłosił swój traktat o monecie.


Otoczenie rynku do XVI wieku stanowiły drewniane kamieniczki, najczęściej konstrukcji szkieletowej. Niszczone pożarami i przebudowywane nie przetrwały do dzisiejszych czasów.

Do połowy XIX wieku dominowała w mieście jednopiętrowa zabudowa, potem budynki podwyższano, zmieniając często kształt i układ dachów. Po zniszczeniach wojennych w 1945 roku, odbudowano kamienice w pierzei wschodniej i południowej, nadając im wygląd barokowych, nawiązujących do architektury starych domów hanzeatyckich.

Wśród dominującej zabudowy z przełomu XIX i XX wieku najstarszą z kamienic jest "Kamienica pod Łabędziem". Powstała z połączenia dwóch lub więcej domów z XVI/XVII wieku ze stiukowym godłem z łabędziem. Wewnątrz budynku zachowały się obramowanie kominka oraz klatką schodową z balustradą. Przez wiele lat znajdowała się w nim apteka "Pod Łabędziem".

Do zabytkowej zabudowy należą także dwa domy kupieckie w północnej pierzei Rynku. Dom Towarowy „Korzeniewskich”, znajdujący się naprzeciwko kościoła, posiada zabudowę nowoczesną konstrukcji żelbetowej. Został zbudowany w latach 1912–1914 według projektu Biura Architektonicznego Ferdynanda Ehlena z Nordhausen.






Opis skopiowano z wikipedi.
fot. Mikklos 2743, CC BY-SA 3.0 PL , via Wikimedia Commons