Powstanie muzeum w Gnieźnie związane jest z prowadzonymi tu od 1948 roku badaniami archeologicznymi, których celem było poznanie historii oraz uzyskanie zabytków dokumentujących początki państwa polskiego i jego pierwszej stolicy. Rezultaty odkryć stały się impulsem do powołania w 1956 roku gnieźnieńskiego Oddziału Muzeum Archeologicznego w Poznaniu, z siedzibą przy ul. św. Jana 9, gdzie przez prezentowano głównie zabytki pochodzące z wykopalisk.

W 1966 roku zrodził się pomysł budowy pomnika Mieszka I i Bolesława Chrobrego, pierwszych historycznych władców Polski. Pomnikiem tym stał się kompleks budynków mieszczących obecnie: muzeum, aulę widowiskową oraz liceum ogólnokształcące. Realizację rozpoczęto w 1973 roku według projektu wykonanego w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu. Budowa pomnika była okazją do utworzenia samodzielnej placówki muzealnej w Gnieźnie. Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie jako instytucję powołano do życia w 1973 roku. Od połowy lat 70. trwały też przygotowania głównej wystawy stałej, mającej być podsumowaniem ówczesnego stanu badań nad kształtowaniem się polskiej państwowości. Uroczyste otwarcie stałej ekspozycji „Początki państwa polskiego” w nowym gmachu przy ulicy Kostrzewskiego 1 nastąpiło w marcu 1983 roku.

Wystawy stałe
W 2012 roku została otwarta czwarta edycja stałej wystawy nosząca nazwę Początki państwa polskiego. Pokazuje ona jak powstawało państwo polskie, rolę Wielkopolski i znaczenie Gniezna oraz wejście państwa piastowskiego w krąg cywilizacji łacińskiej.
Wystawa ceramiki gnieźnieńskiej prezentująca kolekcję kilkuset płytek ceramicznych oraz kafli piecowych.
Wystawa Piastów malowane dzieje prezentuje obrazy XIX-wiecznych malarzy z postaciami i wydarzeniami z dziejów dynastii piastowskiej od początków do ostatniego Piasta na tronie polskim.
Wystawa Gniezno. Stąd do przeszłości prezentuje historię Gniezna.
Sztuka romańska w Polsce prezentuje kolekcję kilkunastu najważniejszych przykładów romańskich detali architektonicznych z XII–XIII wieku. Można na niej zobaczyć kopie: tzw. Drzwi Płockie, portal wraz z tympanonem z XII w. oraz dwie kolumny z kościoła Norbertanek w Strzelnie. Pokazano na niej również dwa oryginalne XIII-wieczne zabytki: wspornik sklepienny z klasztoru Cystersów w Jędrzejowie oraz kropielnica z Kościelca Kolskiego.
Wystawa Motywy słowiańskie w sztuce pokazuje jak kulturę słowiańską widzieli artyści różnych epok.






Opis skopiowano z wikipedii.