Pałac powstał na sztucznej wyspie, otoczonej kanałami oraz 25-hektarowym parkiem. Pałac był uzupełnieniem głównej rezydencji hetmana Branickiego mieszczącej się w Białymstoku.

Pierwszy etap budowy założenia miał miejsce przed 1729 rokiem i rozpoczęła ją budowa pałacyku myśliwskiego na sztucznej wyspie oraz 400-metrowego kanału.

Po ślubie Jana Klemensa Branickiego z Elżbietą Poniatowską rozpoczęto w 1748 roku rozbudowę parku, który powiększono przeprowadzając przez niego promieniste aleje, zasadzono szpalery z krzewów i drzew, wykopano też poprzeczny kanał, aby tworzył krzyż wodny. Ostateczna kompozycja ogrodu była symetryczna, o wielu przecinających się alejach, z widokowymi ciągami alei zamkniętych elementami architektonicznymi. Na zakończeniu alei ustawione były bramki i mostki nad kanałem oraz rzeźby drewniane ptaków i puttów. Prace nad kompozycją ogrodową zakończono około 1752 r.


Jesienią 1753 rozpoczęto budowę dwóch flankujących pałac symetrycznych pawilonów gościnnych z mansardowymi dachami, które ukończono w roku następnym. W latach 1757-1759 rozebrano pierwotny pałac, grożący zawaleniem z powodu zmurszenia fundamentów i na miejscu poprzedniego zbudowano nowy budynek ze zbliżonym układem pomieszczeń. W 1760 roku rozpoczęto budować na osi pałacu oficynę kuchenną i oficynę gościnną oraz domek odźwiernego i kordegardę. Prace te ukończono w 1764 roku i tym samym założenie uzyskało swój docelowy kształt. Projektantem budynków był przypuszczalnie Jan Henryk Klemm, a prace nadzorował J. Sękowski. Projektantem i wykonawcą wnętrz był Antoni Herliczka.

Po śmierci Izabeli Poniatowskiej rezydencja przeszła w 1809 roku na własność Marianny Potockiej, żony ministra Tadeusza Mostowskiego, a potem na Aleksandra Komara (męża Pelagii, córki Marianny i Tadeusza). W tym czasie doszło do zaniedbania założenia pałacowego, które oddano w dzierżawę, a w jednej z oficyn założono manufakturę sukienniczą. Pałac został uszkodzony w 1831 roku podczas Powstania listopadowego i stał pusty.

W 1840 roku oficyny pałacowe i przylegający teren zostały wydzierżawione od Komara na fabrykę włókienniczą przez Christiana Augusta Moesa, a w samym pałacu miały znajdować się mieszkania dzierżawcy i biura. W oficynach zainstalowano krosna, a po obu stronach dziedzińca stanęły dwa trzypiętrowe budynki tkalni oraz postawiono farbiarnię i suszarnię. Przed 1874 rokiem Carl August I. Moes, najstarszy syn Christiana Augusta, rozbudował korpus pałacu rozszerzając go o nowe boczne trzyosiowe ryzality, zmieniono dach i elewację, a także zasypano kanały z powodu wilgoci. Kolejnej rozbudowy dokonał w końcu XIX wieku, Carl August II Moes. Dobudowano wówczas od strony wschodniej nową część z werandą. Zmieniono także kształt okien w bocznych ryzalitach i położono nowy dach. W jego rękach zabudowania pałacowe pozostały do 1915 roku, gdy podczas I wojny światowej spłonął pałac, pawilony i obie oficyny.

Po zniszczeniach wojennych pałac przeszedł w 1930 roku wraz z innymi zabudowaniami na własność szpitala i niezabezpieczony popadał w coraz większą ruinę, którą zaczęto rozbierać w 1933 roku (rozebrano obie oficyny, zachodni pawilon i XIX wieczne partie boczne pałacu).

W 1956 roku zapadła decyzja władz wojewódzkich o odbudowie zabytku i rekonstrukcji parku, co nastąpiło w l. 1969-1973. Od 1973 roku w pałacu znajduje się Muzeum Wnętrz Pałacowych, które jest oddziałem Muzeum Podlaskiego w Białymstoku.


Klasycystyczny piętrowy pałac wybudowany na planie prostokąta, kryty wysokim dach czterospadowym z lukarnami. Od frontu ryzalit zwieńczony tympanonem zawierającym kartusze z herbami: Ciołek Izabella Poniatowskiej (po lewej) oraz Gryf Jana Klemensa Branickiego (po prawej).






Opis skopiowano z wikipedii.
fot. Sylwpak, CC BY-SA 4.0 , via Wikimedia Commons