O MUZEUM

Wyjątkowe, jedyne w swoim rodzaju muzeum położone na terenie czynnej do dziś kopalni ropy naftowej. W otoczeniu przepięknego lasu bobrzeckiego znajdują się XIX-wieczne kopanki, w których zobaczyć można naturalną ropę naftową, zwaną czarnym złotem. Spacerując alejkami ukazywać się Wam będą unikatowe urządzenia związane z przemysłem naftowym, rafineryjnym i gazowniczym z XX wieku. We wnętrzach budynków możecie przenieść się w czasy, gdy w kopalni pracował jeszcze sam Ignacy Łukasiewicz...

Do najcenniejszych zbiorów muzealnych należą obiekty, pochodzące jeszcze z czasów Ignacego Łukasiewicza:

• Obelisk ufundowany w 1872 roku przez Ignacego Łukasiewicza.
• kopanka Janina; wykopana ręcznie do głębokości 95 m, a następnie pogłębiona wiertnicą ręczną do głębokości 156 m; do dziś jest eksploatowana.
• kopanka Franek, ręcznie wykopana około 1860 roku do głębokości 20 m.

• Budynek Administracyjny kopalni tzw. Dom Łukasiewicza z 1865 roku, w którym zorganizowano apteczną ekspozycję. Prezentowane są tu również słuchowiska poświęcone historii odkrycia nafty i założenia kopalni ropy naftowej w Bóbrce. W budynku zgromadzono kolekcję lamp naftowych, fotografii oraz ekspozycję geologiczną.
• warsztat mechaniczny z 1864 roku, o drewnianej konstrukcji, który służył do obsługi wierceń metodą udarową. Znajdują się w nim najprostsze maszyny obróbcze.
• zrekonstruowana ręczna wiertnica z 1862 roku, służąca do wiercenia metodą udarową płytkich otworów.
• drewniana kuźnia kopalniana z 1856 roku; w której wnętrzu znajdują się dwa paleniska zbudowane z cegły, podsycane za pomocą skórzanego miecha z lat 1890-1895; wyposażona jest w stare narzędzia kowalskie;

Wśród zabytków muzealnych w Bóbrce warto wyróżnić także:

• rządzenia wiertnicze typu SM;
• urządzenia wiertnicze obrotowe typu Trauzl, OP-1200, N1400S;
• kotłownia z końca XIX wieku o konstrukcji drewnianej, która dostarczała parę wodną do napędu urządzeń kopalnianych. W kotłowni znajduje się kocioł płomienicowy.
• pompy, sprężarki dawnej konstrukcji;
• wiertnica typu kanadyjskiego z 1885 roku, napędzana lokomobilą parową.
• wiertnica udarowa typu Bitków z 1923 roku.
• kieraty do grupowego pompowania odwiertów;
• aparatura laboratoryjna;
• zbiór gazomierzy domowych i przemysłowych;
• zbiór narzędzi do wierceń obrotowych.

KOPALNIA ROPY NAFTOWEJ W BÓBRCE

Naturalne wycieki ropy naftowej w lesie bobrzeckim występowały od dawien dawna, jednak kopalnia powstała dopiero w 1854 roku. Pionierami przemysłu naftowego i założycielami kopalni w Bóbrce byli: Ignacy Łukasiewicz - skromny farmaceuta, Tytus Trzecieski - ziemianin oraz Karol Klobassa - właściciel wsi Bóbrka. Dzięki zaangażowaniu, zgodnej współpracy oraz dużej operatywności twórców powstało pierwsze na świecie wielowymiarowe przedsiębiorstwo naftowe. 

W 1854 roku Łukasiewicz został zaproszony przez Tytusa Trzecieskiego do Bóbrki, gdzie odkryto naturalne wycieki ropy naftowej, nazywanej w XIX wieku olejem skalnym. Trzecieski zaproponował utworzenie spółki naftowej, która zajęłaby się eksploatacją złoża. Rozpoczęto drążenie pierwszych kopanej - studni z ropą naftową. W 1855 roku w kopance "Wojciech" natrafiono na duży przypływ oleju skalnego. Następstwem tego odkrycia było założenie w 1856 roku destylarni w Ulaszowicach. 

W 1861 roku powstała oficjalna, choć ustnie zawarta spółka naftowa. Trzecieski zainwestował wkładem pieniężnym, Klobassa ofiarował teren pod kopalnię a Łukasiewicz objął kierownictwo nad całym przedsiębiorstwem. W 1868 roku, podczas wierceń w poszukiwaniu ropy naftowej natrafiono na duży przypływ wody solankowej. Klobassa zlecił badanie składu chemicznego który okazał się na tyle cenny i wartościowy, że właściciel kopalni postanowił zbudować domy zdrojowe i nieopodal kopalni ustanowić uzdrowisko. W powstałym zakładzie wykorzystywano niezwykłe walory solanek pochodzących z szybów "Idzi" i "Karol". Niestety, dalszy rozwój kopalni spowodował, że wód mineralnych było coraz mniej i z czasem uzdrowisko przestało istnieć. 

Świetnie prosperujące przedsiębiorstwo zostało rozwiązane w 1871 roku z inicjatywy Łukasiewicza, który zrezygnował z 1/3 udziałów w spółce, pozostając w roli dyrektora. Nadal prowadził rafinerię, ale nie pobierał dochodu z kopalni, która słynęła z doskonałej organizacji i nowoczesnych metod wydobycia. Łukasiewicz unowocześnił przedsiębiorstwo korzystając z rad autorytetów z dziedziny geologii i wiertnictwa. W doskonaleniu metod wiertniczych pomagali mu Adolf Jabłoński i Henryk Walter, który wprowadził udarowe wiercenie z zastosowaniem nożyc wolnospadowych Fabiana. Dużym ulepszeniem było zastosowanie przez Alberta Faucka napędu maszyny parowej, która w znacznym stopniu wyeliminowała wysiłek ludzki oraz umożliwiła wiercenie do 240 metrów. 

Łukasiewicz całkowicie zajął się przeróbką ropy, uzyskując wyjątkowo dobre gatunki nafty. Zainteresowali się nimi światowi potentaci przemysłu naftowego. Osobiście zajmował się reklamowaniem produktów naftowych, biorąc udział w wystawach krajowych i międzynarodowych. Produkty rafineryjne rozprowadzał w sklepach w Tarnowie, Krakowie i Warszawie. 

Po śmierci Łukasiewicza stanowisko dyrektora objął Adolf Jabłoński, a następnie Zenon Suszycki. Kopalnia przetrwała zawieruchy wojenne i w latach 50. XX wieku przeżyła ponowne odrodzenie, kiedy to na południowym fałdzie antykliny odkryto nowe złoże ropy. Na terenie muzeum nadal znajdują się czynne szyby naftowe. 

10 grudnia 2018 roku, na uroczystej gali zorganizowanej przez Kancelarię Prezydenta RP w Teatrze Narodowym, Bóbrka - najstarsza kopalnia ropy naftowej otrzymała tytuł Pomnika Historii. 

Status Pomnika Historii przyznawany jest zabytkom o szczególnej wartości historycznej i naukowej oraz mającym duże znaczenie dla dziedzictwa kulturowego Polski. Status ten jest nie tylko wielkim wyróżnieniem, ale także warunkiem koniecznym do rozpoczęcia starań o wpis na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Potencjał kopalni w Bóbrce jest o wiele większy niż regionalny. Walory prezentowane w Bóbrce są uniwersalne i mają wartość unikatową w obszarze dziedzictwa industrialnego całego świata. 

fot. Przykuta, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons