Neoklasycystyczny budynek był pierwotnie siedzibą teatru miejskiego, dysponował także salą koncertową i pokojami zebrań organizacji społecznych. Od 1945 roku jest siedzibą Opery Śląskiej. Na przestrzeni kilkudziesięciu lat gmach uległ licznym remontom i modyfikacjom, w tym m.in. przebudowie według projektu Hansa Poelziga. W 2000 budynek został częściowo uszkodzony przez pożar, co odbiło się m.in. na nowoczesnej formie dachu wieńczącej część zachodnią.

Budowa teatru miejskiego w Bytomiu, będący poprzednikiem dzisiejszej Opery Śląskiej, została zainicjowana przez bankiera i miłośnika muzyki, Franza LandsbergeraInformacje powiązane z artykułem „Franz Landsberger (bankier)” w Wikidanych, który w tym celu powołał Towarzystwo Domu Koncertowego (niem. Konzerthausgesellschaft). Projekt poparli m.in. nadburmistrz Bytomia Georg Brüning oraz dyrektorzy górnośląskich przedsiębiorstw przemysłowych, a główni darczyńcy to stocznia Caesar Wollheim-Werft(niem.) i przedsiębiorca górniczy Fritz von Friedlaender-Fuld. Bytomski Magistrat ofiarował parcelę pod budowę teatru oraz udzielił nieoprocentowanego kredytu hipotecznego na kwotę 300 000 marek. Projekt budynku wykonał berliński architekt Alexander BöhmInformacje powiązane z artykułem „Alexander Böhm (architekt)” w Wikidanych (inne źródła podają, iż był to Albert Bohm). Budowę rozpoczęto w połowie 1898 roku (według innych źródłem w 1899 roku). Odbiór budynku nastąpił 18 września 1901 roku, a oficjalne otwarcie – 1 października 1901 roku (według innego źródła budynek oddano do użytku w 1903 roku). Zagrano wówczas uwerturę Ludwiga van Beethovena pt. Poświęcenie domu(ang.). Budynek był siedzibą Teatru Miejskiego, dysponował salą koncertową oraz pokojami zebrań organizacji społecznych, był pierwszym tego typu obiektem w rejonie konurbacji górnośląskiej. W 1927 roku budynek przebudowano według projektu Hansa Poelziga. Utworzono wówczas przejście pomiędzy domem koncertowym i teatrem. Poprawiono akustykę sali koncertowej poprzez obudowanie ścian oraz sufitu dyktą bądź sklejką. Zmienił się również wygląd elewacji zachodniej, zmieniono kształt niektórych okien, część z nich zamurowano i przekształcono w blendy. Obie sale: koncertową i teatralną użytkowano do 1944 roku. Od 1945 roku gmach jest siedzibą Opery Śląskiej, jego właścicielem jest Skarb państwa. W latach 40. XX wieku jedno ze skrzydeł teatru wykorzystywał Związek Zawodowy Metalowców i Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego, powróciło ono do Opery Śląskiej w latach 50. XX wieku. Sala koncertowa w latach 50. XX wieku została przekształcona w salę ćwiczeń baletu, scena została zamurowana, a za nią urządzono garderoby. Budynek w latach 50. i 60. XX wieku był wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany. W 1957 roku przed fasadą zachodnią odsłonięto pomnik Fryderyka Chopina w postaci popiersia autorstwa Aleksandra ŻurakowskiegoInformacje powiązane z artykułem „Aleksander Żurakowski (rzeźbiarz)” w Wikidanych.

28 marca 1977 roku gmach wpisano do rejestru zabytków nieruchomych województwa katowickiego. W 2000 roku przeprowadzano remont m.in. poszycia dachu, podczas którego 24 sierpnia 2000 roku w nocy doszło do pożaru opery, który doprowadził do znacznych strat: spalił się dach, strop i wystrój sali baletowej (dawnej sali koncertowej) oraz zalano magazyn z kostiumami. Po pożarze zniszczona sala baletowa została odbudowana według pierwotnego zamysłu i przywrócono jej charakter sali koncertowej, natomiast nowa sala baletowa powstała na ostatniej kondygnacji części zachodniej, wieńczy ją nowoczesna kopuła. Na lata 2022–2023 zaplanowano remont i modernizację opery, w tym jej rozbudowę, przebudowę i nadbudowę, prace rozpoczęto w styczniu 2022 roku. Koszt przedsięwzięcia, za które odpowiada Alstal Grupa Budowlana, oszacowano na ponad 58 mln zł.

Budynek w stylu neoklasycystycznym, z elementami ekspresjonistycznymi, secesyjnymi i stylu empire. Bryła budynku o nieregularnym rzucie na narożnej działce o powierzchni 5090 m², dwuczłonowa, część zachodnia służy na potrzeby baletu i koncertów, znajduje się tam sala koncertowa im. Adama Didura (pierwotnie przeznaczona dla 520 osób, obecnie dla 200), natomiast w części wschodniej znajduje się scena główna opery, pierwotnie na 631 miejsc, obecnie ze względów bezpieczeństwa na 391 miejsc, wieńczy ją latarnia wentylacyjna. Do gmachu prowadzą dwa wejścia poprzez reprezentacyjne fasady, e fasadzie zachodniej centralny ryzalit wieńczy tympanon. Oprócz dwóch głównych budynków z salami na działce znajdują się wzniesione częściowo po II wojnie światowej inne budynki administracyjne (dyrekcja opery) i gospodarcze, które dzielą dwa dziedzińce.

W 1925 roku w foyer teatru umieszczono tablicę pamiątkową poświęconą Franzowi Landsbergerowi; została ona usunięta przez nazistów w latach 30. XX wieku. We wnętrzu znajduje się tablica poświęcona dyrektorowi Opery Śląskiej Napoleonowi Siessowi.






Opis skopiowano z wikipedii.
fot. Adrian Tync, CC BY-SA 4.0 , via Wikimedia Commons