Muzeum powstało na podstawie archiwalnych zbiorów dyplomatycznych przekazanych przez Wandę Poznańską - wdowę po Karolu Poznańskim, konsulu generalnym II RP w Paryżu (1927-1934) i Londynie (1934-1945). W 1998 roku Rada Miasta Bydgoszczy przekazała na potrzeby Muzeum willę przy ul. Berwińskiego 4. 2 czerwca 1999 roku po zakończeniu remontu dokonano uroczystego otwarcia placówki.


Czołowym zasobem Instytucji jest "Archiwum Rodziny Poznańskich", zawierające oryginalne dokumenty, korespondencję prywatną i służbową, fotografie i testamenty wybitnych Polaków, zbiór polskich banknotów z okresu międzywojennego i kolekcja sztychów Stefana Mrożewskiego. Wśród zbiorów znajdują się także unikatowe dokumenty należące do Józefa Becka oraz archiwalia dot. dziejów polskiego ruchu ludowego w Belgii i USA.
Po śmierci Wandy Poznańskiej w 2003 roku, do Muzeum trafiła spuścizna mebli i obrazów m.in. autorstwa Wyspiańskiego, Rembrandta czy Wyczółkowskiego.

W placówce odbywają się spotkania Polonii z młodzieżą, konferencje naukowe, olimpiady historyczne.

Muzeum organizuje wystawy stałe i czasowe m.in.:
„Dzieje uchodźstwa polskiego po 1918 r.”,
„Dzieje dyplomacji polskiej po 1918 r.”,
„Polacy w historii świata”,
„Żołnierze wyklęci”,
„55 lat działalności Związku Harcerstwa Polskiego poza granicami kraju".