Kompleks obiektów stadniny koni w Braniewie został wybudowany w latach 1889–1891 na peryferiach miasta przy ulicy Rodelshöfer Straße (Rudłowska, dziś ul. Moniuszki). Wraz ze stajniami założono zespół parkowy, a także wybudowano osiedle budynków mieszkalnych dla pracowników stadniny. Sama stadnina (Landgestüt) rozpoczęła działalność w 1890 roku. Hodowano tu głównie konie rasy trakeńskiej i sztumskiej. Łącznie do 1945 roku kierowało stadniną trzynastu zarządców, którzy odnosili duże sukcesy w hodowli ogierów. Z braniewskiej stadniny znane są między innymi takie ogiery jak: Tempelhüter, Cancara czy Pythagoras. 27 stycznia 1945 ostatni zarządca stada Hermann-Wilhelm von Warburg wyprowadził część koni ze stajni przed naciągającym frontem Armii Czerwonej i w ciężkich zimowych warunkach przeprowadził je przez zamarznięty Zalew Wiślany do Meklenburgii, a następnie do Dolnej Saksonii. Sam podążając konno, do celu doprowadził 8 ogierów, które dołączyły do stada koni sprowadzonych ze stadniny koni w Trakenach(niem.). 3 lutego 1945 opiekujący się w Braniewie pozostałymi końmi weterynarz sztabowy dr Ernst Arnold wyselekcjonował z pozostałego stada 103 najlepsze ogiery trakeńskie oraz 11 koni pociągowych i przeprowadził je również przez zamarznięty Zalew do Redefin w Meklemburgii.

Po II wojnie światowej urządzono w kompleksie budynków obóz przejściowy dla Niemców do wysiedlenia z Polski, których przesiedlano tu latem 1945 przez polską milicję z innych kwartałów Braniewa. W 1955 roku utworzono w kompleksie budynków Państwowe Stado Ogierów, które istniało do 1997 roku. Stadnina w Braniewie specjalizowała się w hodowli koni zimnokrwistych. Przy stadninie działał klub jeździecki.

Współcześnie właścicielem kompleksu stadniny (oprócz osiedla mieszkalnego) jest miasto Braniewo.

Kompleks obiektów stadniny nie ma wyraźnych cech stylowych, jednak zespół zabudowy wyróżnia się ciekawą kompozycją przestrzenną, architektoniczną i krajobrazową. Budynki zostały wzniesione w typowym dla pruskiej architektury końca XIX wieku stylu funkcjonalizmu, posługującego się ceglanym detalem i płaszczyzną ścian z ciemnoczerwonej cegły licowej. Obiekty stadniny przetrwały obie wojny bez większych uszkodzeń. Do czasów obecnych zachowało się także niemalże kompletne wyposażenie i wystrój stajni, krytej ujeżdżalni, a częściowo także budynku dyrektora, w którym do 2021 roku miało swoją siedzibę biuro Miejskiego Ośrodka Sportu (MOS).

14 czerwca 2007 roku wojewódzki konserwator zabytków w rejestrze zabytków pod numerem A-4467 umieścił następujące obiekty kompleksu stadniny koni:

willa dyrektora (obecnie biura Miejskiego Ośrodka Sportu „Zatoka”)
stajnia główna
stajnia II
ujeżdżalnia
stajnia kwarantanny z lecznicą (obecnie warsztat i magazyn)
kuźnia (obecnie warsztat)
wozownia
hydrofornia
budynek wagi
park z placami treningowymi koni
ogrodzenie z 2 bramami.


19 marca 2021 ogłoszony został przetarg na inwestycję „Nowe życie Stadniny Koni w Braniewie – różnorodne biologicznie strefy rekreacyjno-wypoczynkowe”. Zakres prac obejmuje m.in.: przebudowę nawierzchni dróg i ścieżek, budowę parkingu, ogrodzenia przęsłowego ze sztachet stalowych z bramami i furtkami, renowację zabytkowych bram, murki oporowe i barierki tarasu widokowego.

W częściach rekreacyjnych zaplanowano m.in. ścieżkę zdrowia z urządzeniami siłowni zewnętrznej, wiatę rekreacyjną, elementy małej architektury (ławki, kosze, infokiosk, stojaki na rowery, tablice dydaktyczne, stylizowaną wazę kamienną na postumencie, miejsce na ognisko, słupki pod kody QR).

Zmiany obejmą ponadto wycinkę części drzew i krzewów, nasadzenie nowych roślin (drzew, krzewów, roślin okrywowych, runa, cebulkowych, bylin), ściółkowanie obsadzeń i wykonanie trawników.

Teren stadniny ma zostać oświetlony, zamontowany zostanie monitoring.






Opis skopiowano z wikipedii.
fot. Aleksander Durkiewicz, CC BY-SA 4.0 , via Wikimedia Commons