Historia

Drewniany dwór w Piotraszówce istniał już w II połowie XV wieku. Na przełomie XV i XVI wieku funkcjonował tu dwór obronny, rozbudowany w II połowie XVII wieku po przejęciu majątku przez Ustrzyckich. Zespół pałacowy powstał po 1724 roku, kiedy właścicielem Piotraszówki został Teodor Józef Konstanty Lubomirski, który pragnąć uczynić tu ośrodek swych dóbr, wystarał się o prawa miejskie dla miejscowości i zmienił jej nazwę na Boguchwała. Zainicjował także budowę siedziby rodowej. Wzniesiono wówczas pałac złożony z trzech piętrowych pawilonów rozmieszczonych w linii i połączonych parterowymi łącznikami. Na wysokiej skarpie zaaranżowano ogrody tarasowe. 

Północny pawilon wchłonął korpus wcześniejszego dworu obronnego, a w jego pobliżu powstał kościół. Po śmierci inicjatora budowy pałacu założenie przestało być rozbudowywane a w ciągu kolejnych stu lat podupadła i została rozebrana ponad połowa pałacu. W 1763 roku klucz boguchwalski nabył Paweł Starzyński a po 10 latach dobra te odkupili Straszewscy. W 1901 roku majątek zakupił Zenon Suszycki, fundator Zakładu Naukowego w Boguchwale. W I dekadzie XX wieku na terenie zespołu zbudowano spichlerz oraz bramę wjazdową. W 1919 roku Wanda Suszycka przeznaczyła obiekt na Fundację Naukowo-Rolniczą w rodzącej się niepodległej Polsce. Po II wojnie światowej w dawnym zespole pałacowym funkcjonował Ośrodek Doradztwa Rolniczego, a teren zespołu został zeszpecony nową zabudową, blokami mieszkalnymi, budynkami gospodarczymi. Zabudowania dworskie stopniowo rozbierano. Do dziś zachował się jedynie północny pawilon pałacu wraz z parterowym łącznikiem i fragmentem środkowego pawilonu, brama wjazdowa, spichlerz, murowane tarasy oraz pozostałości założenia parkowego, w tym niemal zupełnie nieczytelny staw z wyspą.

Opis

Zespół pałacowy znajduje się w środkowej części miasta. Od zachodu ogranicza go zajezdnia autobusów, od wschodu dolina Wisłoka z urządzonymi tu 2 II połowie XX wieku ogrodami działkowymi, od południa zabudowa gospodarcza i mieszkalna ośrodka rolniczego, a od północy kościół i zabudowa mieszkalna. 

Pozostałości pałacu znajdują się w północnej części założenia, na krawędzi stromej skarpy. Składa się z dwóch połączonych ze sobą brył. Część północną, wzniesiono na planie prostokąta wymurowano z cegły i przekryto blachą zakładkową. Posiada ona dwu- i trzy-traktowy układ wnętrz o zwartej, prostopadłościennej, podpiwniczonej, piętrowej bryle. Elewacja frontowa jest siedmioosiowa z centralnie umieszczonym wejściem i prostokątnymi otworami. Elewacja ogrodowa jest sześcioosiowa z czterema oknami na piętrze, zakończonymi łukiem odcinkowym. Elewacja północna czteroosiowa.

Część południowa wzniesiona została na planie wydłużonego prostokąta i nieregularnym układzie wnętrz, o parterowej, prostopadłościennej bryle. Urozmaicona jest gankiem od frontu i ogrodowym portykiem wgłębnym na całej długości. Dominantę elewacji frontowej stanowi portyk wejściowy z jedną arkadą o łuku podkreślonym profilowanym obramieniem z kluczem, wspartą na słupach z dekoracją sztukatorską. W sposób analogiczny sposób dekorowane są arkady w elewacji ogrodowej. We frontowej elewacji dziewięcioosiowej założono prostokątne okna, a elewacji ogrodowej, także dziewięcioosiowej zakończone półkolem. 

Do części parterowej, od południa przylega niewielka kubatura, długości pięciu osi i szerokości mniejszej niż połowa szerokości pałacu, będąca być może reliktem piętrowego pawilonu środkowego tarasu. Jest ona odrębna stylistycznie, przekryta dachem pulpitowym, przesłoniętym od frontu uskokową attyką o neogotyckiej manierze. 

Spichlerz znajduje się w południowej części założenia, na terenie dawnego folwarku. Wzniesiono go na planie prostokąta o jednoprzestrzennym wnętrzu, z płytkim ryzalitem od frontu o zwartej prostopadłościennej, wzmocnionej w narożach masywnymi przyporami bryle, przekrytej dachem dwuspadowym. Spichlerz wzniesiono z cegły i przykryto dachówką ceramiczną. W elewacjach, dłuższych pięcioosiowych i krótszych trzyosiowych rozmieszczono rytmicznie niewielkie otwory okienne. Symetrię frontowej elewacji podkreśla niewielki ryzalit. 

Brama wjazdowa znajduje się w północnej kurtynie ogrodzenia. Złożona jest z murowanych z cegły słupów przekrytych kamiennym gzymsem, zwieńczonym kamiennymi wazami o wypełnieniu w postaci kutych, metalowych wrót z inicjałem właścicieli pośrodku każdego z nich. 

Park jest niemal nieczytelny. Podczas ostatnich remontów uzupełniono ubytki murowanych z kamienia murów oporowych i balustrad, które stanowią najlepiej zachowaną i czytelną część dawnych ogrodów. Imponujący staw z wyspą został osuszony i przeznaczony na pola uprawne. Na południe od pałacu zachowały się relikty kopca i jego spiralnego obmurowania. Z dawnej szaty roślinnej najlepiej prezentuje się wieniec drzew z obejścia kościoła, stanowiącego w przeszłości część ogrodów pałacowych. 

Zabytek jest dostępny tylko częściowo. W zespole pałacowym funkcjonuje Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego, wyrażający zgodę na dostęp do poszczególnych części założenia.