Kościół powstał w XIV wieku, po pożarze poprzedniej drewnianej świątyni znajdującej się w tym miejscu. Początek budowy kościoła szacuje się na 1330 rok a legenda głosi, że sam książę Bolek II Świdnicki położył kamień węgielny pod budowę. W latach ok. 1400–1410 dokonano rozbudowy kościoła, a w 1546 roku ukończono odbudowę po pożarze w 1532.

W latach 1561–1629 kościół był użytkowany przez ewangelików, a w 1662 patronat nad świątynią objęli jezuici, którzy na przełomie XVII i XVIII w. dokonali barokizacji wnętrza.

Kościół w latach 1757-1772 został za zgodą władz pruskich zamieniony na magazyn zbożowy. Restaurowany w latach 1893–1895 utracił wiele oryginalnych elementów architektonicznych.

25 marca 2004 roku kościół św. św. Stanisława i Wacława stał się katedrą diecezji świdnickiej.

Kościół jest późnogotycką, orientowaną, trzynawową bazyliką. Nad zachodnią fasadą dominuje widoczna z daleka wieża. W fasadzie zachodniej znajdują się 4 portale z rzeźbami: Matki Bożej z Dzieciątkiem, Dwunastu Apostołów śpiących w Ogrójcu oraz św. Stanisława i Waclawa.
Po obu zewnętrznych stronach portali widoczne są symbole 4 ewangelistów – po północnej: lew (św. Marka) i orzeł (św. Jana), po południowej: anioł (św. Mateusza) i byk (św. Łukasza).

We wnętrzu uderza przede wszystkim ogrom budowli. Sama nawa ma 71 metrów długości 10 metrów szerokości i 25 metrów wysokości. Do naw bocznych w różnym okresie dobudowano 6 kaplic. Pod prezbiterium znajduje się ciekawa, nie spotykana w kościołach gotyckich dwunastoboczna kaplica przypominająca kryptę. Jej rzut poziomy zbliżony jest do elipsy.

W niszach kolumn w nawie głównej usytuowane są pochodzące z przełomu XVII i XVIII wieku rzeźby przedstawiające świętych (np. Mikołaja, Wolfganga i Jana Chrzciciela). Na ścianach nawy głównej znajdują się pochodzące z XVII wieku malowane na płótnie, olejne obrazy.

Większość rzeźb i ołtarzy jest autorstwa Jana Riedla. Jego najwybitniejszym dziełem jest ołtarz główny, scena główna przedstawiająca Matkę Bożą z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych umiejscowiona jest pod baldachimem wspartym na siedmiu kolumnach.

W lewej części nawy głównej znajduje się zabytkowa ambona wyrzeźbiona w 1698 roku przez Jana Riedla.

Na ścianie katedry znajduje się piaskowe epitafium Martina Früaufa, ostatniego katolickiego proboszcza przed reformacją. Płaskorzeźba w polu środkowym przedstawia proboszcza klęczącego przed majestatem Trójcy Świętej przedstawionym w ujęciu zwanym tronem łaski. Poniżej znajduje się inskrypcja w języku łacińskim informująca, że proboszcz zmarł w wieku 99 lat, 3 miesięcy i 6 dni.

Przed wejściem do zakrystii w posadzce umieszczono płytę nagrobną proboszcza świdnickiego Hugona Simona, zmarłego w 1897 roku. Napis Voluit Quiescit (Chciał spoczął) mówi, że chciał być w tym miejscu pochowany..

Wielkie organy zdobi „Orkiestra Niebiańska”, wyrzeźbiona przez Jerzego Leonarda Webera (1704-1710); jego dziełem jest także ołtarz w kaplicy Matki Bożej Świdnickiej, w której znajduje się słynący łaskami wizerunek Maryi z XV wieku, a także posągi patronów miasta na konsolach filarów międzynawowych.

Wśród ocalałych elementów średniowiecznego wyposażenia najcenniejszy jest gotycki poliptyk z 1492 roku ze sceną Zaśnięcia Matki Bożej w kaplicy zwanej Chórem Mieszczan (kopia Ołtarza Mariackiego); ołtarz ten prawdopodobnie został wykonany przez ucznia Wita Stwosza.

We wnętrzu znajduje się także Pieta o bardzo realistycznej formie z ok. 1420 roku.
Na dziedzińcu kościoła stoi kolumna św. Floriana pochodząca z 1684 roku.

Kościół został zaliczony do grona „10 pereł Dolnego Śląska”.




W 1949 roku został wpisany do rejestru zabytków.







Opracowano na podstawie wikipedii.
Zdjęcie wnętrza: Daniel Baránek, CC BY-SA 3.0 , via Wikimedia Commons
Zdjęcie z zewnątrz: Barbara Maliszewska, CC BY-SA 3.0 PL , via Wikimedia Commons