Pierwsza placówka kulturalna w Lesznie została założona w 1924 roku - było to tzw. Muzeum Rodzime. W zbiorach muzeum znajdowało się ponad 1000 eksponatów, będących darowizną od jednego z leszczyńskich nauczycieli. Podczas II Wojny Światowej zbiory uległy zniszczeniu i rozproszeniu. Cztery lata po zakończeniu wojny Zarząd Miejski podjął decyzję o zainicjowaniu placówki muzeum. Początkowo muzeum mieściło się w budynku miejskiego ratusza i podlegało pod Muzeum Wielkopolskie w Poznaniu. Po ośmiu latach muzeum zostało przejęte przez miejski samorząd i przeniosło swoją siedzibę do Pałacu w Rogalinie, jednak po niedługim okresie czasu zbiory wróciły do Leszna i były składowane w kościele św. Krzyża. W 1962 roku na potrzeby muzealne została przeznaczona dawna pastorówka ewangelicka (przy placu Jana Metziga 17). Liczba zbiorów błyskawicznie się powiększała i konieczne było powiększenie placówki. Decyzją Prezydium Rady Miasta na potrzeby muzeum oddano wnętrze domu numer 16. W 1993 roku w dawnym domu pogrzebowym zorganizowano wystawę sztuki judaistycznej, jednocześnie rozpoczęto remont Nowej Synagogi przejętej w kwietniu 1992 roku. Prace remontowe przerwano w 1999 roku, z powodu roszczeń, które do obiektu zgłosiła Gmina Wyznaniowa Żydowska we Wrocławiu. Po kilku latach sporu Sejmik Województwa Wielkopolskiego zapłacił odszkodowanie a Gmina wycofała roszczenia. Od 2006 roku Nowa Synagoga pełni funkcję galerii sztuki.

Muzeum znajduje się w XVII wiecznej, barokowej kamienicy w której mieszkał niegdyś pastor kościoła kalwińskiego. Do wnętrza prowadzą zabytkowe drzwi z XVIII wieku z metalową, ozdobną kołatką. Portal jest ozdobiony korynckim kolumnami. Część zbiorów znajduje się w sąsiedniej kamienicy, pochodzącej z XVIII wieku.

EKSPOZYCJA:
1) Parter
- eksponowane są tu tablice epitafijne zawierające trumienne portrety rodzin wyznania kalwińskiego, które pochodzą z pochowanych w kościele św. Jana rodzin polskich tj. Dziembowscy, Mielęccy, Potworowscy, Bronikowscy i Żychlińscy.
- Galeria malarstwa portretowego z XVII-XIX wieku.
- Malarstwo portretowe członków rodzin Leszczyńskich i Sułkowskich.
2. Półpiętro
- Sala pamięci Jana Amosa Komeńskiego, w której znajduje się jego portret i zgromadzone w gablotach wydawnictwa i prace poświęcone jego postaci. Znajdują się tu również przywiezione przez niego w 1615 roku pochodzące z kościoła św. Jana tkaniny zdobiące ołtarz oraz kielichy mszalne.
3. I Piętro
- Eksponaty z XVI-XIX wieku związane z życiem codziennym Leszczynian.
- Bardzo bogata kolekcja polskiego malarstwa z XIX i XX wieku, ukazująca prace wielu wybitnych polskich artystów. Znajduje się tu m.in. cenny tryptyk Chrystusa Ukrzyżowanego z dwiema chłopskimi madonnami
- Druga w Polsce( po krakowskiej), kolekcja portretów królów kurkowych z XVIII-XIX wieku. Pochodzi z siedziby Bractwa Kurkowego w Lesznie.
4. II Piętro
Zbiory etnograficzne związane z południowo-zachodnią wielkopolską tzw. Biskupizną i obecną ziemią leszczyńską. Kolekcja obejmuje stroje codzienne i ludowe, wyroby rzemieślnicze i sztukę ludową z Kąkolewa, Bukówca Górnego, Krobi i Pawłowic. Zgromadzona bogata kolekcja kobiecych czepców pozwoliła na wyodrębnienie 14 grup etnicznych. Szczególnym eksponatem są drewniane organy z 400 piszczałkami wykonane w 1938 roku przez Antoniego Prałata z Osiecznej. Ciekawostkę stanowią tzw. lody do dźwigania ciężarów i szuńdy (koromysło). Liczna jest ekspozycja dotycząca zabawek i strojów weselnych oraz sukni z okolic Krotoszyna, kolekcja, ceramiki, krosna, żelazek na węgiel oraz skrzyni na odzież z motywami kwiatów i roślin.
- Wystawa archeologiczna obejmująca wszystkie epoki, m.in. ozdobny miecz z II połowy XIII wieku wyłowiony z Jeziora Łoniewskiego prawdopodobnie należący do księcia wielkopolskiego Przemysława II (jeden z pięciu mieczy z tego okresu znajdujących się w zbiorach polskich muzeów) oraz skarb srebrnych monet znaleziony w Górznie.
5. III Piętro
- Pamiątki i militaria związane z 55 Poznańskim Pułkiem Piechoty i 17 Pułkiem Ułanów Wielkopolskich, m.in. odznaczenia, mundury, fotografie, broń, dokumenty.
6. Biblioteka
- W zbiorach biblioteki znajdują się starodruki z miejskich drukarni, publikacje i wydawnictwa z XIX wieku oraz okresu przed I Wojną Światową.

W gmachu Nowej Synagogi przy ulicy Narutowicza 10 organizowane są wystawy czasowe, koncerty muzyki poważnej i dawnej, prelekcje oraz wystawy sztuki współczesnej.






Opracowano na podstawie wikipedii.
Zdjęcia: Mieczysaw [CC BY-SA 3.0 PL (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/deed.en)]