Kościół powstał przy klasztorze bernardynów z fundacji księżnej Anny Fiodorównej, która sprowadziła do Warszawy pierwszych zakonników. Budowę kościoła rozpoczęto w 1454 roku w stylu gotyckim.

Biskup poznański Jędrzej z Bnina wprowadził doń zakonników 4 grudnia 1454 roku. Był to drugi, po krakowskim, klasztor bernardynów w Polsce. Kościół i klasztor zostały strawione przez pożar w 1507 roku.

Głównymi fundatorami nowej świątyni byli: księżna Anna Radziwiłłówna, Beata z Tęczyńskich Odrowążowa i Jan Lubrański biskup poznański. Powstała trzecia nawa po lewej stronie – z funduszy księżnej Anny oraz z funduszy bp. Lubrańskiego chór z nakryciem i sklepieniem. Odbudowę ukończono w 1533 roku. 20 lutego 1578 roku przed kościołem św. Anny margrabia Jerzy Fryderyk von Ansbach złożył hołd lenny Stefanowi Batoremu.

Królowa Anna Jagiellonka ufundowała w 1578 roku okazałą dzwonnicę ze słynnymi w owym okresie w całej Koronie dzwonami. Nadto królowa (pisownia oryginalna): "wyznaczyła ze swoich folwarków warszawskich stałą jałmużnę zakonnikom, to jest 60 korcy żyta co ś-ty Marcin, po złotemu co piątek i wolny wręb do lasów brudnowskich, to jest zwyczajową od lat dawnych jałmużnę, pobożna ta pani zmieniła w prawo przez osobny na to wydany przywilej (w Warszawie 30 listopada 1582). Król Stefan nadanie to zatwierdził. Zygmunt III zaś do tego wsparcia dodał jeszcze dla zakonników po sześć kawałków (tunnas) soli z żup warszawskich (16 października 1590 r.) i jeszcze kazał osobną dla zakonników w Brudnie łąkę wymierzyć (1601)".

16 listopada 1611 roku, przed kościołem margrabia brandenburski, elektor Jan Zygmunt Hohenzollern złożył hołd lenny Zygmuntowi III Wazie.

W czasie potopu szwedzkiego kościół nie został zniszczony, ale w 1657 roku podczas kolejnego oblężenia Warszawy przez wojska Rakoczego (sprzymierzone ze szwedzkimi), i kiedy bliskie było zawarcie układów gwarantujących miastu i kościołom względne bezpieczeństwo (pisownia oryginalna): "W tem nagle ni stąd ni z owąd nachodzą kościół o godzinie ósmej rano zbrojni (16 czerwca); podesłała ich władza miejska, chociaż dobro publiczne nie wymagało już po nikim ofiary. Nic nie mówiąc gwardyjanowi, co mają robić w kościele, nie ostrzegłszy go, żeby wynósł ołtarze i obrazy, bez zwłoki wykonywali rozkaz z góry już dany: zapalają więc pochodnie i tłumnie z niemi i z materyjałami palnemi wpadają do kościoła, ciskają je na katedry i konsesyjonały, potem na ołtarze, ażeby zaś większy rozniecić płomień, obrazy ze ścian obalają w środek pożaru. Pęka sklepienie i wali się na podłogę, ściany upadają, gruchoczą się mury, głównie u dołu i u góry błyskają. Ojcowie wśród tego ognia sodomskiego chodzą, płaczą i załamują ręce, uciekają się do proźby, ale nic nie pomaga. Stoi najęta tłuszcza i spokojnie przygląda się temu dziełu zniszczenia, pilnuje aż póki się wszystko nie wypali. Wyuzdańsi łupież nawet dzielą między siebie, inni jeszcze mało mają i tej roskoszy, więc znoszą z korytarzów obrazy, drzewo dźwigają, w stosy je układają i niecą pożar. Wtedy to zgorzała biblijoteka, „jakiej żaden klasztor w Polsce nie miał” warta przeszło 30 000 złotych... Oburzenie, jakie obudził tak niecny postępek, było w Warszawie tak silne, że wróg nawet kazał śledzić, czy kto z jego ludzi nie miał udziału w pożarze...".

Do klasztoru zakonnicy powrócili w 1660 roku i w pierwszej kolejności postawili sobie dom mieszkalny. Odbudowa świątyni ruszyła w 1663 roku, trwała 7 lat.

W 1701 roku w ogrodzie klasztoru wybudowano łazienki.

Stanisław Kostka Potocki, przy poparciu króla Stanisława Augusta zebrał fundusze na przebudowę fasady kościoła. Józef Kwieciński ufundował Matki Bożej Sokalskiej.

Ks. Franciszek Morański w 1830 roku położył fundamenty pod kaplicę Loretańską, w której umieszczono obraz przeniesiony wcześniej z kaplicy Loretańskiej przy klasztorze bernardynów na Pradze.Nad kaplicą umieszczono rzeźbę Matki Bożej.

Świątynia została spalona w 1944 roku. Podczas wojny zniszczeniu uległ dach, ocalały mury oraz dzwonnica. Renowacja miała miejsce w latach 1946–1962.

W 1949 roku podczas budowy Trasy W-Z biegnącej tunelem pod Krakowskim Przedmieściem, ul. Miodową i ul. Senatorską zauwazono osuwanie się skarpy wiślanej. Apsyda i część prezbiterium znalazły się w ruchu. Do prac zabezpieczających które trwały cały dzień i noc zaangażowano 400 osób. Grunt wokół kościoła umocniono żelbetowymi słupami i elektroosmozą, fundamenty opasano żelbetowym wieńcem, a od strony wykopu kościół podparto betonowymi skarpami. Zastrzyki cementowe wykonano na głębokości ok. 8 metrów w 120 miejscach. Całość robót zakończono po 20 dniach. Tempo i skala akcji ratunkowej były niespotykane w historii polskich prac konserwatorskich.

Podczas okupacji niemieckiej oraz w pierwszych latach powojennych władze Polskiego Państwa Podziemnego, wykorzystując zwyczaj licznego odwiedzania Grobów Pańskich przez mieszkańców Warszawy, wybrały kościół św. Anny na miejsce patriotyczno-religijnych prezentacji, dających Polakom szczególne pokrzepienie.

Ze względu na położenie w bliskim sąsiedztwie czterech spośród głównych uczelni Warszawy: Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, Akademii Sztuk Pięknych oraz Akademii Teatralnej, świątynia od 1928 roku pełni funkcję kościoła akademickiego.

3 czerwca 1979 roku Jan Paweł II odbywający swą pierwszą pielgrzymkę do ojczyzny spotkał się z młodzieżą, wygłosił homilię i poświęcił przyniesione przez młodzież krzyże. Przy wejściu do kościoła znajduje się tablica upamiętniająca to wydarzenie.

Na dzwonnicy znajduje się taras widokowy, udostępniony zwiedzającym.

Wnętrze wielokrotnie przebudowywanej świątyni 1518–1533, ok. 1620 i 1660–1667) jest mieszanką różnych stylów architektonicznych. Prezbiterium jest gotyckie, trójścienne. W latach 1750-1753 wnętrze zostało zbarokizowane. Fasada w 1788 roku uzyskała styl klasycystyczny, zaś dzwonnicę w 1818 roku zbudowano w stylu neorenesansowym. W 1830 roku zbudowano kaplicę Loretańską.

W przylegającym do kościoła, budynku klasztornym wzniesionym w 1514 roku w krużganku prowadzącym do zakrystii, można obejrzeć jedyne zachowane w Warszawie sklepienie kryształowe.

Na fasadzie świątyni znajduje się tablica upamiętniająca bł. Władysława z Gielniowa. 10 listopada 2010 roku w Kaplicy Loretańskiej kościoła umieszczono Krzyż sprzed Pałacu Prezydenckiego w Warszawie. 25 listopada 2012 roku w kościele odsłonięto pomnik poświęcony ofiarom katastrofy polskiego Tu-154M w Smoleńsku, autorstwa Łukasza Krupskiego - syna jednej z ofiar.

W 1965 roku świątynia została wpisana do rejestru zabytków.







Opracowano na podstawie wikipedii.
Zdjęcie z zewnątrz: Tilman2007 / CC BY-SA (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)
Zdjęcia wewnątrz: Adrian Grycuk / CC BY-SA 3.0 PL (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/deed.en)