Pomysł Centrum pochodzi od Łukasza Turskiego, profesora fizyki teoretycznej, popularyzatora nauki zajmującego się także upowszechnianiem fizyki. Centrum nadano nazwę na cześć wielkiego odkrywcy, Mikołaja Kopernika. Centrum jest instytucją, powołaną w 2005 roku i finansowaną przez Miasto Stołeczne Warszawa, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej.

W latach 2007–2008 Centrum Nauki Kopernik dwukrotnie zostało wyróżnione nagrodą Popularyzator Nauki, przyznawaną przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz serwis „Nauka w Polsce” Polskiej Agencji Prasowej.

Centrum Nauki Kopernik od 2008 jest też, wraz z Polskim Radiem, współorganizatorem Pikniku Naukowego.

W 2011 Centrum gościło konferencję ECSITE (European Network of Science Centres and Museums) – jedno z największych wydarzeń w środowisku centrów nauki i muzeów na świecie.

Od nazwy Centrum pochodzi nadana w marcu 2013 nazwa stacji centralnego odcinka II linii warszawskiego metra uruchomionej w marcu 2015 i zlokalizowanej na południe od gmachu Centrum, w pobliżu skrzyżowania ulic Tamki i Wybrzeża Kościuszkowskiego.

Zwiedzający mogą poznawać prawa nauki poprzez samodzielne przeprowadzanie doświadczeń na interaktywnych wystawach, a także w uczestnicząc w warsztatach i pokazach naukowych.

W 2015 obiekt zwiedził pięciomilionowy zwiedzający. Dyrektorem instytucji jest Robert Firmhofer.

Centrum Nauki Kopernik powstało nad Wisłą, w sąsiedztwie Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, mostu Świętokrzyskiego i stacji metra Centrum Nauki Kopernik. Zostało wybudowane nad tunelem Wisłostrady, u zbiegu Wybrzeża Kościuszkowskiego i ul. Zajęczej. Konstrukcja budynku nie opiera się na tunelu Wisłostrady. Budynek oparty jest na sprężonych dźwigarach podpartych po obydwu stronach tunelu.

Pierwszy moduł budynku Centrum został otwarty 5 listopada 2010 wraz z pięcioma galeriami (Świat w ruchu, Człowiek i środowisko, Korzenie cywilizacji, Strefa światła, Bzzz!). Koszt powstania obiektu wyniósł ponad 305 mln zł, w tym dotacja z UE 207 mln zł.

Autorem projektu w branży architektonicznej jest RAr-2 Laboratorium Architektury Gilner + Kubec z Rudy Śląskiej, wyłonione w konkursie rozstrzygniętym w grudniu 2005. Projekty branż konstrukcyjnej i instalacyjnej powstały w przedsiębiorstwie Buro Happold. Na Centrum składa się:
- budynek w kształcie litery L o dwóch kondygnacjach naziemnych o powierzchni 15 tys. m², pomieści wystawy stałe i czasowe, laboratoria i pracownie, centrum konferencyjne, kawiarnie i restauracje, a także część biurową
- parking oraz warsztat w kondygnacji podziemnej
- multimedialne planetarium z kopułą o średnicy 16 metrów, usytuowane w bryle przypominającej wyglądem głaz narzutowy – znajdzie się tu też platforma widokowa
- Park Odkrywców otaczający Centrum, a w nim urządzenia do przeprowadzania eksperymentów pod gołym niebem, zewnętrzna galeria sztuki, amfiteatr.
- pawilon 512, będący letnim pawilonem wystawowym, usytuowany w skarpie wiślanej w poziomie nadrzecznych bulwarów rekreacyjnych, pomiędzy mostem Świętokrzyskim a planetarium, zamyka park Odkrywców od strony Wisły. Swoją nazwę bierze od 512. kilometru szlaku żeglownego Wisły, na którego wysokości się znajduje.

W 2017 rozstrzygnięto konkurs na nowy budynek CNK, nazwany Pracownią Przewrotu Kopernikańskiego. Wygrał go wrocławski oddział niemieckiej pracowni Heinle Wischer und Partner. Budowana Pracownia znajduje się pod adresem Wybrzeże Kościuszkowskie 18, przy zjeździe z mostu Świętokrzyskiego wzdłuż ulicy Wybrzeże Kościuszkowskie zajmując część wcześniej istniejącego tu parku Odkrywców i parkingu.

Pracownia Przewrotu Kopernikańskiego ma być interdyscyplinarnym ośrodkiem specjalizującym się w badaniu procesów nowoczesnego nauczenia kompetencji niezbędnych w XXI wieku. Znajdą się w nim laboratoria o różnym poziomie zaawansowania.

Budowa rozpoczęła się w sierpniu 2020, a budynek ma zostać oddany do użytku w roku 2022.


W kwietniu 2018 roku zmieniono koncepcję wystaw i otwarto Strefę Eksperymentowania w nowej odsłonie. Jest to ogromna, otwarta przestrzeń zajmująca większą część pierwszego piętra Kopernika, poświęcona człowiekowi i przyrodzie. Można tu samodzielnie eksperymentować przy ponad 200 eksponatach tworzących 19 grup tematycznych. Strefa jest podzielona na dwie części:
a) Część zachodnia
Galeria pokazuje zagadnienia związane ze zjawiskami fizycznymi.

Można tu zobaczyć instalację ukazującą portrety znanych osób zrobione z poruszających się pęcherzyków powietrza, np.: Elvis Presley czy Marilyn Monroe lub zrobić swój własny portret. Znajdują się tu eksponaty związane z falami, prądem, płynami czy zjawiskami chaotycznymi. Można udać się na spacer z żyroskopową walizką czy zbudować magnetyczny most. Zwiedzający dowie się również, za co Einstein dostał nagrodę Nobla i dostrzeże promieniowanie kosmiczne.

Grupy tematyczne: Prąd i magnetyzm. Fale i drgania, Żyroskopy i moment bezwładności, Płyny, Maszyny proste, Kosmos, Zjawiska chaotyczne.

b) Część wschodnia
Galeria skupia się na człowieku oraz wszystkim, co go otacza i wokół niego funkcjonuje.

Można tu sprawdzić jak zmysły i umiejętności pozwalają odbierać, interpretować i opisywać świat oraz przetestować możliwości własnego ciała (wrażliwość na światło, postrzeganie kolorów czy podatność na iluzje). Części wystawy zajmują eksponaty ilustrujące procesy biologiczne zachodzące w przyrodzie. Na własne oczy można zobaczyć fotosyntezę, przyjrzeć się stułbiom i rozrastającym się grzybom. Zwiedzający zapozna się tu również ze zjawiskami dotyczącymi światła, dowie się jak powstają kolory oraz „rozwinie tęczę”.

Grupy tematyczne: Obraz w oku, Anatomia i fizjologia człowieka, Możliwości człowieka – sprawdź się, Percepcja, Ruch – wzrok, Iluzje, Światło i barwy, Światło i optyka, Perspektywa, Symetria, Kształty i wzory, Środowisko – procesy.


Bzzz!
Galeria jest przeznaczona dla dzieci do 5. roku życia i w przystępny dla nich sposób porusza zagadnienia związane z przyrodą.

RE: generacja
Galeria przeznaczona jest dla tzw. młodych dorosłych. Wiele eksponatów odwołuje się do zjawisk psychologicznych i socjologicznych. Można tu skorzystać ze studia wyposażonego w technologię blue box, sprawdzić się jako mówca w parlamencie albo wysłać swój komunikat na pokład sondy Pioneer 10. Jest tu również dostępny reactable oraz dyskoteka generująca energię elektryczną z ruchu korzystających z niej.

Teatr Robotyczny
W Teatrze Robotycznym grają RoboTheSpiany. Można obejrzeć spektakle: „O królewiczu Ferrycym i królewnie Krystali” na podstawie Bajek robotów Stanisława Lema oraz „Tajemnica Pustej Szafy, czyli Duchy z czwartego wymiaru” na podstawie powieści „Flatland: A Romance of Many Dimensions” Edwina Abotta. Robotom głosów użyczyli wybitni polscy aktorzy, m.in. Wiktor Zborowski, Marian Opania czy Piotr Fronczewski.

Przy wejściu głównym znajduje się interaktywny RoboTheSpian. Może on między innymi używać cytatów ze znanych polskich i zagranicznych filmów, np.: Miś, Rejs, Gwiezdne wojny czy Szklana pułapka.

Teatr Wysokich Napięć
Zwiedzający zamknięty w klatce Faradaya może zobaczyć spektakle, których głównym bohaterem jest prąd elektryczny.

Majsternia
Majsternia to miejsce, w którym każdy z odwiedzających, niezależnie od wieku, wiedzy i umiejętności samodzielnie podejmuje wyzwania inżynieryjne, naukowe, logiczne, mając do dyspozycji przedmioty codziennego użytku – słomki, papier, spinacze, kulki, gumki. Bez dokładnych instrukcji, bez ocen, bez limitów czasowych.

Miniwarsztaty
Miniwarsztaty odbywając się w przestrzeni wystaw. W swobodnej atmosferze i małej grupie osób można samodzielnie wykonać różne zadania. Miniwarsztaty poruszają różnorodne tematy od daktyloskopii po okulary 3D i rozpalanie ognia.

Korzenie cywilizacji (zamknięta)
Galeria prezentowała historię cywilizacji ludzkiej i jej najważniejsze wynalazki np.: radio, internet czy film. Eksponatami i stanowiskami na wystawie były m.in.: stanowiska z archiwalnymi nagraniami Polskiego Radia, stanowiska dotyczące historii malarstwa i architektury, instalacja ukazującą historię koła (od kół kamiennych i drewnianych poprzez koła samochodowe i rowerowe do płyt winylowych i kompaktowych). Część eksponatów umożliwiała słuchanie modlitw największych religii, a także przyjrzenie się trójwymiarowemu modelowi Kamienia z Rosetty. Tzw. odgłosy cywilizacji obecne na wystawie były zgrupowane wokół dźwięków m.in.: paryskiego metra, rynku w Kalkucie czy kas w supermarkecie. Na terenie galerii ustawiono także robota wzorowanego na postaci Elektrybałta wymyślonej przez Stanisława Lema. Elektrybałt może na podstawie podanych przez zwiedzającego trzech słów ułożyć m.in. limeryk, epitafium czy sonet.

Niebo Kopernika to planetarium, w którym odbywają się nie tylko pokazy gwiezdnego nieba i filmów. Seanse poruszają różnorodne tematy popularnonaukowe – astronomiczne, przyrodnicze, a także etnograficzne.

Pokazy wyświetlane są na sferycznym ekranie otaczającym widownię ze wszystkich stron. Dzięki takiemu rozwiązaniu widzowie mają poczucie zanurzenia w wyświetlanym świecie potęgowane jest przez system nagłośnieniowy rozmieszczony dookoła kopuły.

W laboratoriach Centrum Nauki Kopernik mogą eksperymentować wszyscy, którzy ukończyli 13 lat (dla grup zorganizowanych od wtorku do piątku) i 9 lat w weekendy (tzw. minilaby dla turystów indywidualnych). W laboratorium biologicznym publiczność poznaje, czym jest m.in. termocykler, zestaw do elektroforezy, komora laminarna czy pipeta automatyczna. W pracowni chemicznej zwiedzający mogą wyprodukować wodór, wytworzyć prąd w wyniku reakcji chemicznej oraz wykonać mydło w wyniku reakcji zmydlania tłuszczów. W pracowni robotycznej zwiedzający mogą zbudować lub zaprogramować swojego robota. W laboratorium fizycznym działania koncentrują się na świetle, falach, zjawiskach termicznych i akustycznych, a także na cząstkach elementarnych.

W laboratorium biologicznym Centrum wyhodowano w 2019 pierwszą w Polsce porcję czystego mięsa (mięso kurczaka). Wykonawcą trwającego 2 miesiące eksperymentu był Stanisław Łoboziak. Potrawę sporządzoną z tak uzyskanego mięsa publicznie spożył dyrektor Centrum Robert Firmhofer.

Centrum Konferencyjne Kopernik znajduje się w środkowej części budynku Centrum Nauki Kopernik na ulicy Wybrzeże Kościuszkowskie w Warszawie. Na Centrum Konferencyjne składa się zespół sal konferencyjnych oraz sala audytoryjna mogące pomieścić łącznie około 700 osób. Rocznie odbywa się tu średnio 100 wydarzeń komercyjnych i 50 programowych w tym konferencje, wykłady, spotkania i festiwale.


Wystawa Eksperymentuj! to pierwsza wystawa wykonana przez Centrum Nauki Kopernik. Miała swoją premierę w czerwcu 2006 podczas Pikniku Naukowego; od września 2006 odwiedzała szkoły i ośrodki kulturalne w całej Polsce. W dniach 10–19 listopada 2006 była pokazywana na Katalońskim Tygodniu Nauki w Barcelonie; a w dniach 21–22 lutego 2007 – podczas festiwalu „Veda na Radnici” w Brnie. Wystawa składa się ze stanowisk, na których zwiedzający samodzielnie przeprowadzają doświadczenia z różnych dziedzin nauki: fizyki, chemii, biologii, matematyki i dzięki temu mogą zrozumieć dane zjawisko. Przy każdym stanowisku znajduje się krótkie wyjaśnienie fenomenów. W latach 2018–2019 wystawa stała się częścią projektu „Nauka dla Ciebie”, wizytując różne miejscowości w Polsce w formie tzw. „Naukobusu”.

Centrum Nauki Kopernik organizuje także Warsztaty familijne, na których dzieci (w wieku 5–8 lat) razem ze swoimi rodzicami lub opiekunami przeprowadzają eksperymenty, które pomagają im lepiej zrozumieć zjawiska z codziennego życia (np.: skąd w kontakcie bierze się prąd, jak działa telewizja, dlaczego ciasto rośnie na drożdżach).

Centrum bierze udział w imprezach popularyzujących naukę. Prowadzi naukowe pokazy i warsztaty podczas Lata i Zimy w mieście, Lata z Radiem, Festiwali Nauki itp. Centrum Nauki Kopernik wspiera również nauczycieli. Organizuje dla nich szkolenia oraz konkursy.

Polska odsłona corocznego, międzynarodowego konkursu dla naukowców i inżynierów działających w obszarze nauk ścisłych, przyrodniczych, medycznych, rolniczych lub technicznych. Celem polskiej edycji jest rozwijanie kompetencji naukowców w zakresie publicznego zabierania głosu, inspirowania publiczności i pobudzania jej wyobraźni. Organizatorami konkursu w Polsce są Centrum Nauki Kopernik oraz British Council. Każdy uczestnik musi przygotować trzyminutowe wystąpienie, w czasie którego opowiada o wybranym przez sobie zjawisku albo o swojej działalności naukowej. Konkurs jest realizowany w Polsce od 2012 roku.





Opis skopiowano z wikipedii.
fot. Adrian Grycuk, CC BY-SA 3.0 PL , via Wikimedia Commons