Teren dzisiejszego ogrodu był pierwotną lokalizacją Świątyni Opatrzności Bożej. Znajduje się tu kamień węgielny wmurowany 3 maja 1792 roku przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Pierwszy ogród botaniczny w Warszawie istniał od 1811 roku dla potrzeb Warszawskiej Szkoły Lekarskiej, przy Pałacu Kazimierzowskim. Zaczęto sprowadzać rośliny z zagranicy. 31 stycznia 1814 roku prof. Hoffmann przedstawił plan ogrodu i wskazał na konieczność rozmieszczenia roślin według systemu Linneusza (podczas zakładania ogrodu, rośliny sadzono dość przypadkowo, nie zważając na ich potrzeby i klasyfikację).

W 1816 roku kierownictwo ogrodu objął prof. Michał Szubert. Uważał on, że miejsce w którym znajduje się ogród jest nieodpowiednie - kiepski grunt i mała powierzchnia. Podjął on starania o jego przeniesienie.

15 grudnia 1818 roku można uznać za datę powstania warszawskiego ogrodu botanicznego, gdyż tego dnia Komisja Rządowa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego uzyskała zgodę na przeniesienie placówki na teren leżący w tzw. Ogrodzie Królewskim, położony obok Belwederu i obejmujący górną część Łazienek. Pieczę nad ogrodem przejął Królewski Uniwersytet Warszawski. Powierzchnia ogrodu została podzielona na trzy części:
- naukową (poświęconą systematyce roślin),
- pomologiczną (z kolekcją drzew owocowych)
- spacerową (przeznaczoną dla zwiedzających).
Zaczęto sprowadzać rośliny z kraju i zagranicy. We spisie z 1824 roku znaleźć można było ponad 10.000 gatunków.

Dalszy rozwój ogrodu uniemożliwiły walki powstania listopadowego, w wyniku których w 1834 roku zamknięto Uniwersytet a część ogrodu przyłączono do Parku Łazienkowskiego.

W 1862 roku otwarto Szkołę Główną Warszawską, której siedziba mieściła się w budynkach skasowanego w 1831 roku przez władze rosyjskie Uniwersytetu Warszawskiego. Dyrektorem Ogrodu Botanicznego został Jerzy Aleksandrowicz. W 1869 roku władze rosyjskie zamknęły Szkołę Główną Warszawską i powołały w jej miejsce uniwersytet rosyjski, który przejął opiekę nad ogrodem.

W 1915 roku, po opuszczeniu Warszawy przez Rosjan kuratelę nad Ogrodem Botanicznym powierzono Walerianowi Kronenbergowi. W 1916 roku Ogród Botaniczny ponownie przeszedł pod pieczę odrodzonego Uniwersytetu Warszawskiego, a jego dyrektorem został prof. Zygmunt Wóycicki. Rozpoczęto odbudowę ogrodu,

W sierpniu 1942 roku okupanci hitlerowscy usunęli cały personel naukowy, a Ogród w całości przyłączono do Parku Łazienkowskiego. Podczas powstania warszawskiego legły w gruzach wszystkie budynki znajdujące się w ogrodzie, a teren stał się wielkim pogorzeliskiem.

Po zakończeniu wojny podjęto się odbudowy Ogrodu wraz z jednoczesnymi próbami zwiększenia jego powierzchni. W kolejnych latach 1948-1950 do użytku oddawano nowe pawilony, wzniesiono 5 nowych szklarni i przerobiono lub założono nowe działy. Odbudowano także zniszczone podczas wojny pomniki Michała Szuberta i Jakuba Wagi.

W 1960 roku kierownictwo Ogrodu objęła doc. Ludmiła Karpowiczowa. Dzięki jej staraniom 1 lipca 1965 roku Ogród Botaniczny wraz z tzw. ruinami Świątyni Opatrzności wpisano do rejestru Zabytków Kultury i Nauki miasta stołecznego Warszawy.

Właściwie stan sprzed wojny powrócił do ogrodu w 1987 roku, kiedy to kierownikiem Ogrodu została dr Hanna Werblan-Jakubiec, pełniąca tę funkcję do dziś. Przywrócono wówczas historyczny kształt działowi biologii roślin, przebudowano i wzbogacono kolekcje róż, roślin leczniczych, pnączy oraz roślin użytkowych.


Współcześnie kolekcja ogrodu liczy około 5000 gatunków i odmian drzew, krzewów oraz roślin zielnych.




Dział systematyki roślin – składa się z trzech części: systematyka I (rosną tu m.in. aktinidia ostrolistna, długosz królewski), systematyka II (rosną tu m.in. gatunki z rodziny motylkowatych, turzycowatych, wiechlinowatych) i systematyka III (rosną tu m.in. lawenda wąskolistna, stroiczka szkarłatna).
Arboretum – drzewa i krzewy ozdobne z różnych stron świata posadzone na terenie całego Ogrodu.
Na terenie ogrodu znajdują się 23 drzewa i krzewy uznane za pomniki przyrody i poddane ochronie.
Pnącza - rosną tu rośliny z rodzajów dławisz, kokornak, wiciokrzew, powojnik i hortensja pnąca.
Rośliny różnych środowisk – zgromadzono rośliny, które przystosowały się do życia w różnych, często bardzo skrajnych, warunkach.
Rośliny lecznicze i użytkowe - rosną tu gatunki dzikie, jak i wyhodowane z odmian wykorzystywane do celów leczniczych, spożywczych i przemysłowych.
Dział biologii roślin – celem działu jest pokazanie różnych sposobów zapylania kwiatów przez owady oraz specyficznych cechy budowy kwiatów zapylanych przez wiatr.
Dział flory niżowej Polski – zawiera około 250 gatunków roślin naczyniowych rosnących dziko na terenie Polski.
Różanka – kolekcja wielu odmian róż ogrodowych: pnących, wielkokwiatowych, rabatowych, miniaturowych oraz angielskich.
Dział roślin ozdobnych – rosną tu m.in. fuksje, heliotrop peruwiański, paciorecznik.
Alpinarium
Szklarnie - zachowała się jedna z oranżerii zbudowanych jeszcze za czasów króla Stanisława Augusta, w której zgromadzono m.in. bogatą kolekcję sukulentów. W innych szklarniach podziwiać można kolekcje roślin z gorącego i wilgotnego klimatu. W szklarni subtropikalnej rosną m.in. płaskla łosioroga, zanokcica gniazdowa, a w basenie podziwiać można efektowne grzybienie. Zgromadzono tu wiele egzotycznych roślin użytkowych takich jak awokado, imbir, kawa. W szklarni tropikalnej na dekoracyjnych podporach, prezentowane są rośliny z rodziny obrazkowatych, storczykowatych, ananasowatych oraz olbrzymie sagowce. Szklarnia tropikalna połączona została łącznikiem z palmiarnią, w której zgromadzono ponad 40 palm.

Ścieżki w ogrodzie:
- Pomniki przyrody
- Dla kogo kwitną kwiaty?
- Polskie rośliny chronione
- Podróże roślin
- Pożytki z roślin
- Rośliny różnych środowisk
- Tropikalne rośliny użytkowe
Każda ścieżka edukacyjna prowadzi zwiedzających przez najciekawsze pod względem przyrodniczym zakątki Ogrodu. Każda ścieżka posiada od 10 do 15 przystanków, gdzie na tablicach informacyjnych opisano najciekawsze rośliny z wybranej części Ogrodu.


Ogród dostępny jest dla zwiedzających od kwietnia do października. Wstęp jest płatny.







Opracowano na podstawie wikipedii.
Zdjęcia: Wistula, CC BY 3.0 , via Wikimedia Commons