Około 1892 roku, na działce pomiędzy ul. Marszałkowską i ul. Polną wzniesiono zespół zabudowań fabryki dywanów Towarzystwa Akcyjnego Markus Baender i S-ka. Przedsiębiorstwo w 1908 roku przekształciło się w Towarzystwo Akcyjne Warszawskiej Fabryki Dywanów a od 1915 roku przeżywało ogromne problemy ze zbytem wytwarzanych produktów w związku z utratą rynku rosyjskiego. Produkcję dywanów kontynuowano jednak do 1926 roku.

W 1926 roku, na zlecenie nowego właściciela nieruchomości (koncernu wydawniczego „Dom Prasy” S.A.) opracowano projekt przebudowy kompleksu z przeznaczeniem na drukarnię i biura przedsiębiorstwa. Koncern był jednym z największych przedsiębiorstw prasowych II Rzeczypospolitej, wydawcą 4 tygodników oraz 4 dzienników i ich 14 regionalnych mutacji, zaliczanych do tzw. prasy bulwarowej. Od 1934 roku spółka działała pod nazwą „Prasa Polska”.

Budynek Domu Prasy wzniesiony został w latach 1927–1929 w stylu skrajnego funkcjonalizmu. Główny gmach dawnej fabryki dywanów podwyższono o jedno piętro i przedłużono w kierunku północnym, przebudowano biurowiec w linii ul. Marszałkowskiej i wyburzono piętrowy pawilon dziedzińcowy. W suterenie ulokowano magazyn papieru i materiałów drukarskich, łazienki dla pracowników, kotłownię i skład opału. Na parterze znajdowała się drukarnia. Na pierwszym piętrze znajdowały się redakcje dzienników i zecernia, na drugim i trzecim redakcje książek i czasopism, a także mieszkania pracownicze. Na najwyższej kondygnacji znajdowała się stołówka i pomieszczenia administracyjne. Po obu stronach budynku znajdowały się klatki schodowe i windy.

Gmach uznawany był za jedną z najciekawszych realizacji polskiej architektury nowoczesnej, jednym z najlepszych przykładów funkcjonalizmu w architekturze przemysłowej w okresie międzywojennym.

W listopadzie 1939 roku wprowadziła się tu redakcja Nowego Kuriera Warszawskiego. Drukowany był tu także Kurier (a także m.in. wydawany przez Niemców od maja 1940 „gadzinowy” tygodnik „7 dni”), co sprawiło, że gmach budynku wielokrotnie był miejscem akcji sabotażowych i odwetowych polskiego ruchu oporu. Najpoważniejszą z nich, było wrzucenie przez okno granatów do hali drukarni - 24 października 1942 roku, przez członków oddziału Gwardii Ludowej pod dowództwem Mieczysława Ferszta ps. „Młot”. Działanie to stanowiło odwet za egzekucję 50 więźniów Pawiaka.

Pierwszego dnia powstania warszawskiego budynek atakowany był od strony ul. Polnej przez 1108 pluton Dywizjonu „Jeleń” pod dowództwem ppor. Karola Wróblewskiego ps. „Wron”. Atak jednak zakończył się niepowodzeniem a zdziesiątkowany pluton wycofał się na Pole Mokotowskie, a następnie na teren placu Politechniki. Zginęła wówczas m.in. Krystyna Krahelska.

Po upadku powstania, Niemcy wywieźli najbardziej wartościowe wyposażenie drukarni, jednak sam budynek przetrwał wojnę. W maju 1945 roku rozpoczęto tam drukowanie "Życia Warszawy". Redakcja mieściła się w Domu Prasy do 1992 roku.






Opracowano na podstawie wikipedii.
Zdjęcie: Adrian Grycuk / CC BY-SA 3.0 PL (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/deed.en)