Historia placu sięga lat sześćdziesiątych XIX wieku, kiedy to opracowano pierwszy plan urbanizacji tego terenu. Autorem opracowania był James Hobrecht – architekt i planista, specjalista w zakresie sieci wodociągowo-kanalizacyjnych. Głównym założeniem planu był rozwój miasta w kierunku północno-zachodnim poprzez połączenie komunikacyjne terenu ówczesnego śródmieścia Szczecina (dzisiaj: południowa część osiedla Stare Miasto) z budującą się ekskluzywną dzielnicą Westend (obecnie teren osiedla Łękno). Drugim ważnym traktem tej dzielnicy miała być aleja łącząca tereny nadodrzańskie z Nowym Turzynem (dziś północna część osiedla Turzyn). Na przecięciu tych dwóch alei (noszących obecnie imię Papieża Jana Pawła II oraz Marszałka Piłsudskiego) planowano budowę reprezentacyjnego placu (pierwotnie o kształcie prostokątnym) – dziś Placu Grunwaldzkiego.

Władze miasta podjęły żmudne pertraktacje z wojskiem (do którego należał teren planowanej inwestycji). Nie udało się jednak uzyskać porozumienia i plany inwestycyjne musiały ulec zawieszeniu.

Powrócono do nich w następnej dekadzie, kiedy to Szczecin przestał być twierdzą, a tym samym zniknęły ograniczenia jego rozbudowy. 31 marca 1874 roku na posiedzeniu Rady Miasta omówiono plany rozwoju miasta. Bazowano na projekcie opracowanym przez Jamesa Hobrechta, wprowadzając do niego poprawki opracowane przez nadburmistrza R. Burschera i miejskiego radcę budowlanego K Kruhla. Poprawki te nawiązywały do rozwiązań urbanistycznych zastosowanych przez Georges’a Haussmanna przy przebudowie Paryża (J. Hobrecht czerpał inspiracje do swych projektów głównie z Londynu).

Plac powstał pod koniec lat 80. XIX wieku w centrum zlikwidowanego w 1884 roku Fortu Wilhelma. Pierwotnie nazywał się placem Kościelnym Westend, a później – Cesarza Wilhelma. Zabudowa placu reprezentacyjnymi kamienicami wzniesionymi głównie w stylu eklektycznym trwała do początku XX wieku. W 1944 r. bombardowania alianckie zburzyły kamienice na narożnikach placu z ulicą Śląską, ulicą Generała Ludomiła Rayskiego i ulicą Marszałka Józefa Piłsudskiego. Ponadto nie zachowała się część zdobień kamienic ocalałych od zniszczeń wojennych. W 1945 r. plac Grunwaldzki był jednym z pierwszych miejsc zasiedlonych przez przybyłą do miasta ludność polską.

13 września 1949 r. plac Grunwaldzki posłużył za plan dla krótkometrażowego filmu „Jak zmusiliśmy energię elektryczną do pracy”, obejmującego tematyką historię elektryczności. W scenie końcowej po torowisku tramwajowym na placu przejeżdża tramwaj konny.

W 1964 r. parcele powstałe po usunięciu gruzów kamienic zabudowano dwoma ośmiopiętrowymi wieżowcami projektu Tadeusza Ostrowskiego i jednym czteropiętrowym blokiem.

Polską nazwę Plac Grunwaldzki nadano 15 lipca 1945 roku, w 535. rocznicę bitwy pod Grunwaldem. Tablicę z polską nazwą placu odsłonił pierwszy polski prezydent Szczecina Piotr Zaremba.


Po II wojnie światowej w polskich, popularnych opracowaniach i przewodnikach turystycznych zaczęła pojawiać się teza jakoby Plac Grunwaldzki i cały układ gwiaździsty Szczecina został zaprojektowany przez francuskiego urbanistę, autora dziewiętnastowiecznej przebudowy Paryża Georges’a Haussmanna. Pogląd ten zrodził się z zaobserwowanej, dużej zbieżności rozwiązań urbanistycznych zastosowanych w Szczecinie i Paryżu. Teza ta nie była przez ówczesne władze dementowana ponieważ była ona dla niej korzystna ze względów ambicjonalnych (podnosiła prestiż miasta) oraz polityczno-ideologicznych (francuski projektant miasta był znacznie lepiej przez władze widziany niż niemiecki). Przekonanie to, tak mocno zakorzeniło się w umysłach wielu szczecinian, że można je spotkać w amatorskich publikacjach do dnia dzisiejszego.

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy (patrz: bibliografia) Georges Haussmann nie był projektantem gwiaździstych placów Szczecina. Prawdą jest natomiast, że szczecińskie projekty wzorowane były na rozwiązaniach paryskich – podobnie czyniło wówczas wiele miast europejskich – czerpiąc rozwiązania urbanistyczne z Paryża, który pod koniec XIX wieku stał się centrum ówczesnej Europy.


Do placu zbiegają się pasy jezdni z ośmiu stron. Krzyżują się tutaj: al. Jana Pawła II, al. Piłsudskiego (Droga wojewódzka nr 115) oraz ulice: Rayskiego i Śląska. Plac obsadzony jest starodrzewem, wśród którego są rzadkie okazy: budleja oraz krzewy cisowe. Nawierzchnię jezdną placu stanowi obecnie asfalt, dawniej bruk. Nawierzchnię pieszą na placu stanowi kostka brukowa. Na oświetlenie składają się latarnie uliczne, ustawione wokół jezdni oraz mniejsze lampy ustawione w strefie pieszej. Mniejsze lampy charakteryzują się wizerunkiem gryfa umieszczonym na stopce. Obecna nawierzchnia piesza oraz lampy zamontowane zostały w latach 90. podczas ostatniego remontu placu. Współczesne lampy nawiązują do tych, które stały na placu w latach 30. XX wieku.





Opis skopiowano z wikipedii.
Zdjęcie: Kapitel, CC BY-SA 4.0 , via Wikimedia Commons