Powierzchnię Parku stanowią lasy (63%), wody (19%), grunty rolne (15%) i tereny zurbanizowane (3%). Ścisłą ochroną objęto 1822,55 ha. Obszary zagospodarowane rolniczo objęte są ochroną krajobrazową. Wokół parku utworzono strefę ochronną (otulinę) o powierzchni 11 283,81 ha. Rocznie Park odwiedza ponad 100 000 osób.

Park znajduje się na północnym skraju Puszczy Augustowskiej, czwartego pod względem wielkości zwartego kompleksu leśnego w Polsce, który wraz z lasami na terytorium Białorusi i Litwy pokrywa obszar około 160 tysięcy hektarów. Z geograficznego punktu widzenia park leży w granicach Pojezierza Litewskiego i obejmuje fragmenty trzech mezoregionów: Równiny Augustowskiej, Pojezierza Zachodniosuwalskiego i Pojezierza Wschodniosuwalskiego. Prawie cały obszar Wigierskiego Parku Narodowego leży w środkowej części dorzecza rzeki Czarna Hańcza, dopływu Niemna.

Pod względem klimatycznym Park znajduje się w Regionie Mazursko-Podlaskim. Cały region, mimo nieznacznej odległości od morza Bałtyckiego znajduje się pod znacznym wpływem rozciągającego się na wschód bloku kontynentalnego Eurazji. Z tego względu obszar ten ma najsurowsze warunki klimatyczne w całej nizinnej części kraju. Zima rozpoczyna się tu w połowie listopada i trwa do połowy kwietnia.

Wody powierzchniowe znajdujące się na terenie Parku decydują o jego charakterze krajobrazowym i unikalnej wartości przyrodniczej. Pozostałością po zlodowaceniach są liczne jeziora zróżnicowane pod względem powierzchni, głębokości, kształtu. Znajdują się tu 42 jeziora, których łączna powierzchnia wynosi ponad 28 km².
Największe, najgłębsze i najatrakcyjniejsze dla większości turystów jest jezioro Wigry – o krętej linii brzegowej, urozmaicone zatokami, głębinami, wyspami, śródjeziornymi górkami i przybrzeżnymi obszarami płycizn. Wigry wraz z przyległymi, mniejszymi jeziorami tworzą szczególny zespół ekosystemów wodnych. Jezioro Wigry ma 2187 ha powierzchni, maksymalną głębokość 73 m i zajmuje centralną część parku.
Jeziora reprezentują szeroką gamę typów limnologicznych, różniących się pomiędzy sobą termiką, żyznością i koncentracją związków humusowych. Osobliwością wśród nich są dystroficzne jeziora śródleśne, tzw. suchary, otoczone mszarem torfowcowym. Główną rzeką Parku jest Czarna Hańcza, przepływająca przez Wigry i stanowiąca znany i ceniony w kraju szlak kajakowy.

Park charakteryzuje się dominacją mszystych lasów iglastych sosnowo-świerkowych. W jego granicach występuje blisko 800 gatunków roślin naczyniowych, ok. 300 gatunków porostów i ponad 200 gatunków mchów i wątrobowców. Wśród roślin rosnących w Parku aż 75 taksonów objętych jest ochroną gatunkową, przy czym 61 ochroną ścisłą, a 14 częściową.
W Parku żyją aż 22 gatunki storczyków (łącznie w Polsce ok. 50), w tym krytycznie zagrożone kukuczka kapturkowata i miodokwiat krzyżowy.

Na terenie Parku stwierdzono występowanie około 300 gatunków kręgowców, w tym 205 gatunków ptaków, 46 gatunków ssaków, 32 gatunki ryb, 5 gatunków gadów i 12 gatunków płazów. Ponad 82% fauny kręgowców Parku (244 gatunki) podlega ochronie gatunkowej. Wśród gatunków objętych ochroną zdecydowanie największą grupę stanowią ptaki – 185 gatunków, a następnie ssaki – 37 gatunków.
Szczególnej ochronie podlegają bobry oraz ryby: sielawa, szczupak i sieja. W miejscowości tartak znajduje się wylęgarnia ryb, produkująca materiał zarybieniowy dla wód Parku. Wyprodukowany materiał zarybieniowy przyczynia się do utrzymania populacji tych gatunków w wielu jeziorach Suwalszczyzny. W zakresie ochrony troci jeziorowej Park współpracuje z Polskim Związkiem Wędkarskim, który posiada swój ośrodek zarybieniowy nad Wigrami Gawrych Rudzie.

Park udostępniony jest dla różnych form turystyki. W tym celu przygotowano szlaki lądowe o łącznej długości 190 km oraz wyznaczono jeziora i rzeki do uprawiania turystyki wodnej. Turystyka na szlakach turystycznych Parku może się odbywać przez cały rok od świtu do zmierzchu. Udostępnione wody WPN-u można zwiedzać kajakiem, łodzią wiosłową, żaglówką lub innym sprzętem pływającym bez silnika spalinowego. Akweny udostępnione do turystyki i wędkarstwa to jeziora: Wigry, Omułówek, Mulaczysko, Pierty, Czarne k.Bryzgla, Postaw, Leszczewek i rzeka Czarna Hańcza poniżej Wigier.
Sezon turystyczny na wodach trwa od 1 maja do 31 października. Jedynie w rejonie pomiędzy wyspami Ostrów, Krowa, Ordów a lądem stałym we wsi Bryzgiel pływanie łodziami zaczyna się od 15 czerwca. Po Wigrach w okresie wolnym od lodu pływa, po wyznaczonej trasie, statek spacerowy mogący pomieścić 34 pasażerów.

Na potrzeby rosnącego ruchu turystycznego wyznaczone zostały i zagospodarowane ścieżki edukacyjne: "Suchary”, "Płazy”, "Las" „Jeziora” i „Puszcza”. Urządzono cztery pola namiotowe i jedną plażę (Krzywe) na gruntach administrowanych przez Wigierski Park Narodowy oraz 11 pól namiotowych na gruntach innych właścicieli.
Dużą popularnością cieszą się: Muzeum Wigier oraz wystawy: przyrodnicza (w budynku dyrekcji parku), rybacka „Historia i tradycje rybołówstwa” w bazie rybackiej WPN-u w Czerwonym Folwarku oraz etnograficzna „Ocalić od zapomnienia” (przy leśniczówce w Krzywem).





Zdjęcia: Polimerek, CC BY-SA 3.0 , via Wikimedia Commons