Pomnik wzniesiony w pięćsetną rocznicę Bitwy Pod Grunwaldem. Zburzony przez Niemców w 1939 roku i zrekonstruowany w 1976 roku. Przed pomnikiem znajduje się grób nieznanego żołnierza z 1976 roku.
Pomnik ufundował wybitny polityk i kompozytor Ignacy Jan Paderewski „Praojcom na chwałę – braciom na otuchę” - jak można przeczytać na cokole. Uroczyste odsłonięcie pomnika miało miejsce 15 lipca 1910 roku o godzinie 12:00. W uroczystości udział wzięło około 150 tys mieszkańców Krakowa i przyjezdnych. Podczas odsłonięcia pomnika, głos zabrał jego fundator - Paderewski i wypowiedział m.in te słowa: "Dzieło, na które patrzymy, nie powstało z nienawiści. Zrodziła je miłość głęboka Ojczyzny, nie tylko w jej minionej wielkości i dzisiejszej niemocy, lecz i w jej jasnej, silnej przyszłości. Zrodziła je miłość i wdzięczność dla tych przodków naszych, co nie po łup, nie po zdobycz szli na pole walki, ale w obronie dobrej, słusznej sprawy zwycięskiego dobyli oręża [...] Pragniemy gorąco, by każdy Polak i Litwin każdy, z dawnych dzielnic Ojczyzny, czy zza Oceanu, spoglądali na ten pomnik jako na znak wspólnej przeszłości, świadectwo wspólnej chwały, zapowiedź lepszych czasów, jako na cząstkę własnej, wiarą silnej duszy [...] Prastarej, ukochanej stolicy naszej oddajemy to dzieło we władanie wieczyste."

Pomnik ma 24 metry wysokości, na szczycie znajduje się postać Króla Władysława Jagiełły na koniu. W prawej dłoni trzyma miecz, lewą dłonią trzyma końską uzdę.
W prowadzące do pomnika schody, wkomponowana jest płyta Grobu Nieznanego Żołnierza.
Kilka ocalałych fragmentów z pierwotnego pomnika z 1910 roku można zobaczyć u wejścia na plac Matejki a inne zostały w 1976 roku przewiezione na pole bitwy grunwaldzkiej, by zgodnie z życzeniem Ignacego Paderewskiego pomnik znalazł się pod Grunwaldem, co w czasach zaborów nie było możliwe. Część z nich trafiła również na cmentarz w Grębałowie, gdzie utworzono z nich pomniczek na kwaterze ZBoWiD. Z najbardziej uszkodzonych fragmentów pomnika uformowano „skalniak” przed Nowohuckim Domem Kultury na os. Zgody.

Na ścianie frontowej (południowej) znajduje się postać zamyślonego, patrzącego w dal rycerza. Jest to stryjeczny brat króla - książę litewski Witold.
Na ścianie wschodniej pomnika rycerz i jego giermek zbierają porzucone chorągwie krzyżackie.
Na ścianie zachodniej znajduje się postać litewskiego wojownika, dmącego w róg i prowadzącego, związanego jeńca krzyżackiego.
Na ścianie północnej znajduje się postać chłopa zrywającego pęta niewoli.





Opracowano na podstawie wikipedii.
Zdjęcie: Zygmunt Put Zetpe0202 [CC BY-SA (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)]