W czasie całego okresu walk o Westerplatte wartownia nr 1 była kluczowym punktem polskiej obrony WST Westerplatte. Ogień prowadzony ze schronu w piwnicy i z okien w części naziemnej uniemożliwiał Niemcom przedostanie się od strony nasady półwyspu czy kanału portowego do centralnej jego części. Bryła budynku, choć rażona odłamkami pocisków i kulami cekaemów, pozostała nieuszkodzona.

Dowódcą załogi tego bohaterskiego punktu polskiej obrony był plutonowy Piotr Buder. Z około 15-osobowej obsady polegli w walkach Zygmunt Zięba i Jan Czywil.



W czerwcu 1974 w jej wnętrzu powstała izba pamięci zorganizowana przez koło ZBoWiD w Nowym Porcie. W 1980 przekształcona została ona w istniejący do dziś oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Przez wiele lat opiekunami ekspozycji w wartowni byli dawni obrońcy Westerplatte z 1939 – Franciszek Bartoszak, Bernard Rygielski, Wiktor Ciereszko i Julian Dworakowski.

Zgodnie z przyjętą w 1974 koncepcją ekspozycja w wartowni odtwarza jej wnętrza z września 1939, z zaznaczeniem stanowisk bojowych załogi, a także poprzez różne przedmioty ukazujące dawne dzieje Westerplatte do 1939. W korytarzyku znajduje się siedem tablic z brązu wykonanych przez artystę Mariusza Kulpę, symbolizujących siedem dni walki żołnierzy Westerplatte we wrześniu 1939. Obok, plansze ze zdjęciami i mapkami ukazują dawne dzieje samego półwyspu, jak i Wojskowej Składnicy Tranzytowej w latach 1926-1939. W głównej sali prezentowana jest makieta półwyspu z zaznaczeniem sytuacji bojowej 1 września 1939. Na stole można obejrzeć prezentowane zdjęcia dokumentalne, zaś w gablotach broń i wyposażenie żołnierzy Wojska Polskiego z 1939, używane także przez załogę Westerplatte. Obok pokazana jest oryginalna kurtka mundurowa majora Henryka Sucharskiego z 1939 i walizka chorążego Edwarda Szewczuka, z którą udał się do niewoli po kapitulacji Westerplatte. Ekspozycję wzbogacają: makieta budynku koszar z 1936 oraz model pancernika „Schleswig-Holstein” w skali 1:100.

W następnej salce eksponowane są różne pamiątki po żołnierzach Westerplatte, fotokopie dokumentów oraz wydawnictwa dotyczące samej placówki, jak i losów jej załogi. Przed wartownią ustawione są dwa oryginalne pociski kalibru 280 mm z pancernika Schleswig-Holstein o wadze 330 kg każdy, które są darem Marynarki Wojennej RP.





Opis skopiowano z wikipedii.
Zdjęcia: Dawid Galus, CC BY-SA 3.0 PL , via Wikimedia Commons