Celem działania powołanego w 1976 roku muzeum jest gromadzenie, ochrona i udostępnianie zabytków kultury ludowej z obszaru województwa świętokrzyskiego, ze szczególnym uwzględnieniem budownictwa ludowego, a także popularyzacja kultury ludowej.


Oprócz Parku Etnograficznego w Tokarni, Muzeum Wsi Kieleckiej składa się z oddziałów:
- Dworek Laszczyków w Kielcach,
- Zagroda Czernikiewiczów w Bodzentynie,
- Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie (dawniej Pomnik-Mauzoleum).
- obiekt in situ: Wiatrak Kamienny w Szwarszowicach.

Siedziba dyrekcji muzeum mieści się w budynku wystawienniczo-administracyjnym na tyłach zabytkowego Dworku Laszczyków w Kielcach. Głównym oddziałem muzeum jest Park Etnograficzny w Tokarni, którego zadaniem jest zachowanie zabytków budownictwa małomiasteczkowego i wiejskiego Kielecczyzny, a także prezentowanie ich w otoczeniu zbliżonym do pierwotnego i w naturalnych zespołach fragmentów wsi. Teren, na którym znajduje się skansen w 1995 roku został wpisany do rejestru zabytków.

Park Etnograficzny utworzony został na powierzchni aż 65 ha. i położony jest w malowniczym zakolu Czarnej Nidy. Zróżnicowanie terenu skansenu pozwala prezentować zabytki w warunkach zbliżonych do naturalnych. Prezentowane są tu stałe ekspozycje budownictwa wiejskiego, dworskiego i małomiasteczkowego. 

Plan zabudowy skansenu przewiduje gromadzenie i eksponowanie zabytkowych budynków w kilku zwartych sektorach. Są one reprezentatywne dla etnograficznych subregionów Kielecczyzny, czyli kolejno terenów: Gór Świętokrzyskich, Wyżyny Sandomierskiej, Niecki Nidziańskiej i Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Ponadto w skansenie przewidziano utworzenie repliki małomiasteczkowego rynku, nawiązującego do XIX-wiecznego układu urbanistycznego takich miejscowości jak Daleszyce, Wąchock, Chęciny, Łagów czy Suchedniów. Dla odtworzenia pełnego, wiarygodnego historycznie obrazu życia społeczności małych miasteczek i wsi, w muzeum prezentowane są także wysokiej klasy zabytki sakralne, a także mała architektura sakralna: przydrożne kapliczki, krzyże i figurki. W skansenie zobaczyć można także przykłady wspaniałego budownictwa dworsko-folwarcznego. Na podstawie badań terenowych i archiwalnych odtworzono także istotne elementy dawnego środowiska przyrodniczego. Zgodnie z naukowymi ustaleniami, przy poszczególnych obiektach zaaranżowane są pola uprawne i ogródki przydomowe. Lokalizacja zagród, domostw i zabudowań gospodarczych ma odwzorowywać historyczne układy osadnicze występujące na Kielecczyźnie - na przykład sektor budownictwa wyżynnego prowadzi zwiedzających przez "ulicówkę", znaną m.in. z terenów Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W skansenie występują przykłady budownictwa drewnianego datowane na okres od XVII do I połowy XX wieku. 

W najcenniejszych drewnianych zabytkach przeniesionych do skansenu urządzone zostały stałe ekspozycje wyposażenia wnętrz, dzięki którym poznać możemy warunki życia między I połową XIX a II połową XX wieku. Muzealne obiekty zostały wyposażone w oryginalne sprzęty, meble i narzędzia pozyskane podczas etnograficznych badań terenowych. W chałupach urządzone zostały ekspozycje dotyczące ginących rzemiosł wiejskich - m.in. kompletne warsztaty stolarza, gonciarza, kowala, szewca i plecionkarza. Na terenie skansenu podziwiać można również wszystkie typy wiatraków występujące na Kielecczyźnie, a także młyny wodne budowane na kamiennych podmurówkach. 

Wśród najpiękniejszych obiektów wymienić można: modrzewiowy dwór z Suchedniowa (XIX w.), kościół z Rogowa (1763) i Organistówkę z Bielin z połowy XIX wieku, w której zaaranżowano wnętrze dawnej apteki. Park Etnograficzny w Tokarni jako jedyny obiekt muzealny w Polsce pochwalić się może stałą ekspozycją pokazującą w pełni wyposażony gabinet i mieszkanie małomiasteczkowego lekarza z okresu XX-lecia międzywojennego. Wśród ciekawych ekspozycji znajduje się także zakład prowincjonalnego fotografa urządzony w chałupie z Wąchocka, rozbudowana aranżacja sklepiku małomiasteczkowego z lat 30. XX wieku, wnętrze domu z Ćmielowa czy chałupę z Szydłowa (1705), w której mieszkał żydowski krawiec. Wśród stałych ekspozycji znajdują się również realizacje przybliżające zwiedzającym rzadko pokazywane w skansenach rytuały związane z pochówkiem i śmiercią: np. wystawa opowiadająca o ludowych zwyczajach pogrzebowych, którą obejrzeć można w sektorze lessowym, w chałupie z Kobylnik. 

Walory historyczne i edukacyjne Parku Etnograficznego wzbogacają ekspozycje tematyczne poświęcone kulturze ludowej. Wiele z nich aranżowanych jest okresowo we wnętrzach XVIII-wiecznego Spichlerza Dworskiego ze Złotej Pińczowskiej. Z kolei w Zagrodzie z Bukowskiej Woli podziwiać można kilkaset prac znanego, ludowego twórcy Jana Bernasiewicza: "Ogród Rzeźb". Warto także wspomnieć o istniejącej od 2012 roku ekspozycji składającej się z kilkudziesięciu najciekawszych bryczek, wozów, sań i pojazdów konnych pochodzącej z prywatnej kolekcji Jana Wzorka. 


Muzeum Wsi Kieleckiej organizuje w Parku Etnograficznych w Tokarni wiele plenerowych imprez folklorystycznych, m.in. „Wytopki Ołowiu”, „Święto Chleba” czy „Świętokrzyski Jarmark Agroturystyczny”.


fot. Muzeum Wsi Kieleckiej