W pierwszej połowie XIV wieku zakon krzyżacki nabył ziemię bytowską. W 1390 roku Krzyżacy zaczęli budować w Bytowie murowany zamek, na wzniesieniu w południowo-wschodniej części miasta. Znajdował się on na zachodnim krańcu państwa zakonu krzyżackiego. Wykonano prace ziemne, a do 1396 roku gromadzono materiały budowlane. Właściwe prace budowlane przeprowadzono w latach 1398–1406 pod kierunkiem Mikołaja Fellensteina. Kilka kolejnych lat trwały prace wykończeniowe. Zamek wzniesiono na planie prostokąta o wymiarach 49×70 metrów z kamieni eratycznych i cegły. W narożach powstały 3 okrągłe baszty (Młyńska, Różana oraz Polna) i jedna kwadratowa wieża (Prochowa) od północy. Przy skrzydle północno-zachodnim postawiono trzypiętrowy, podpiwniczony dom mieszkalny („Dom Zakonny”) o wymiarach 13 x 39 metrów. W budynku tym znajdowały się najważniejsze pomieszczenia, takie jak refektarz, kaplica i mieszkanie prokuratora. Na najwyższej kondygnacji mieściły się magazyny. Zamek był jednym z najpóźniej zbudowanych zamków krzyżackich i przy jego projektowaniu uwzględniono rozwój broni palnej.

Przy skrzydle południowo-zachodnim zbudowano piętrową kuchnię z magazynem żywności. W jej sąsiedztwie znajdowała się studnia. Brama wjazdowa została wzniesiona od strony północno-wschodniej. Przed bramą wjazdową wykopano fosę, nad którą przerzucono most zwodzony. W narożnikach skrzydeł znajdowały się potężne baszty i wieża. Warownia pozwalała zastosować do obrony broń palną, co było ówcześnie novum. W zamku na stałe przebywało od kilku do kilkunastu rycerzy zakonnych wraz z giermkami i knechtami. Pełna załoga zamku składała się z kilkudziesięciu osób.

W 1410 roku zamek został opanowany przez wojska Władysława Jagiełły, lecz zwrócono go Krzyżakom po I pokoju toruńskim (1411).


Podczas wojny trzynastoletniej (1454–1466) zamek ponownie opanowały wojska polskie, po czym król Kazimierz Jagiellończyk oddał go w 1466 roku w lenno księciu pomorskiemu Erykowi II. W 1500 roku otoczono warownię ziemnymi fortyfikacjami i bastejami mogącymi prowadzić ostrzał artyleryjski. W drugiej połowie XVI wieku zamek wszedł w posiadanie książąt pomorskich z dynastii Gryfitów, którzy w latach 1560–1570 wybudowali przy skrzydle południowo-wschodnim renesansowy „Dom Książęcy”. W XVII wieku w domu średniowiecznym umieszczono piekarnię i browar. Przy kurtynie północno-wschodniej w roku 1623 zbudowano nowy budynek zwany „Domem Wdów”. Nowe domy, podobnie jak „Dom Zakonny”, wykorzystywały mury obwodowe zamku. Niewielkie zniszczenia przyniosła warowni wojna trzydziestoletnia (1618–1648). W 1637 roku po bezpotomnej śmierci Bogusława XIV, ostatniego księcia zachodniopomorskiego, zamek wraz z resztą ziemi bytowsko-lęborskiej został włączony do Królestwa Polskiego. Od tego czasu pełnił funkcję siedziby starosty królewskiego.

W czasie wojny polsko-szwedzkiej (1655–1660) zburzona została Wieża Prochowa, a zamek spłonął i pozostały tylko mury zewnętrzne. W 1657 roku na mocy traktatów welawsko-bydgoskich zamek został przejęty przez Brandenburgię (od 1701 Królestwo Prus), mimo że formalnie było to lenno Polski. Po zniszczeniach częściowo został odbudowany przez elektora brandenburskiego Fryderyka Wilhelma I (pierwsza połowa XVIII wieku). W 1681 roku dobudowano przy północno-wschodnim murze (między bramą wjazdową a „Domem Książęcym”) budynek na potrzeby urzędu podatkowego i sądu. W XVIII wieku rozebrana została Kancelaria Książęca i Wieża Bramna, a most nad fosą zastąpiono groblą. Wykonano niwelację ziemnych wałów i bastionów. W XIX wieku umieszczono w zamku sąd i pruskie więzienie. Pierwsze prace konserwatorskie przeprowadzono w latach 1930–1939. Odbudowano wówczas od podstaw Wieżę Prochową, przebudowano Wieżę Bramną, zrekonstruowano sklepienia w „Domu Zakonnym” oraz przeprowadzono remont „Domu Książęcego” i „Domu Wdów”. Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 mieściło się w nim więzienie (obóz przejściowy) NKWD, w którym przetrzymywano mieszkańców okolicy. Ostatecznie zamek odbudowano z przerwami w latach 1957–1962 i 1969–1990, umieszczając w nim Muzeum Zachodniokaszubskie (w „Domu Zakonnym”) oraz hotel z restauracją (w „Domu Książęcym”) i bibliotekę (w „Domu Wdów”). W 1994 roku wybuchł pożar w Wieży Prochowej.





Opis skopiowano z wikipedii.
fot. Poconaco, CC BY-SA 4.0 , via Wikimedia Commons