w Muzeum funkcjonuje siedem działów merytorycznych: Archeologii, Historii, Etnografii, Sztuki i Przyrody oraz działy pomocnicze: Dział Edukacji, Dział Promocji, Wydawniczy i Edukacyjny. Muzeum posiada specjalistyczną bibliotekę, w której zgromadzono ponad 50.000 woluminów. Muzeum Górnośląskie to placówka muzealna o autonomicznym programie. Zajmuje dwa budynki: dwuskrzydłowy gmach główny, wzniesiony w latach 1929-1930 mieszczący sale wystaw, magazyny, biura i pracownie oraz gmach przy ul. W. Korfantego 34, pochodzący z lat 1899-1902 (budynek byłego starostwa powiatu bytomskiego), o interesującej neogotyckiej architekturze. W 2012 roku Muzeum otrzymało cenny dar od Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach, w postaci przedmiotów pochodzących z dawnego domu modlitwy bytomskich Żydów - ponad 500 ksiąg. Stanowi to trzeci co do wielkości zbiór hebrajskich ksiąg religijnych w Polsce. Działy Muzeum: 1. Dział Archeologii - posiada najbogatszy zbiór archeologicznych zabytków mówiących o dziejach ziemi śląskiej w granicach Górnego Śląska i obejmujący okres od epoki kamienia po średniowiecze. Historia powstania działu sięga 1909 roku. Jego rozwój ze względu na sytuację polityczną przebiegał dwutorowo. Z jednej strony utworzony po stronie polskiej dział prahistorii Muzeum Śląskiego, z drugiej - powstała niemiecka placówka muzealna. Zgromadzone eksponaty pochodzą z różnych okresów pradziejowych (od paleolitu po średniowiecze i renesans) i liczą około 293.000 pozycji. Najliczniej reprezentowana jest epoka brązu i okres halsztacki. Cennym zabytkiem są multanki - muzyczny instrument dęty, uznawany za najstarszy tego typu instrument w Polsce. Dział archeologii posiada pracownie konserwacji zabytków archeologicznych prowadzącą żywą działalność i współpracę z innymi placówkami muzealnymi, posiada jedyne na terenie województwa śląskiego archiwum stanowisk archeologicznych oraz gromadzi zabytki, ewidencjonuje i udostępnia opracowania naukowe materiałów gromadzonych w ramach ogólnokrajowej akcji Archeologicznego Zdjęcia Polski. 2. Dział Historii - posiada zróżnicowaną kolekcję eksponatów, z których najstarsze datuje się na XVI wiek. Na uwagę zasługuje księga cechowa z Kluczborka, której najstarsze wpisy pochodzą z końca XVI wieku i księga cechowa z wpisami z lat 1765-1799. Pozostałe archiwalne jednostki to 157 rękopisów. Wszystkie zostały zakupione od osób prywatnych i trafiły do muzeum w 1987 roku. Trzon działu stanowią jednak nowsze zabytki, pochodzące z XIX wieku oraz w większości z XX wieku. Jego istotną częścią jest zespół zabytków dotyczących śląskich powstań i plebiscytów z lat 1919-1921 tj.: mundury powstańcze, duży zbiór zdjęć powstańczych (sprzęt, uzbrojenie, oddziały powstańcze, zdjęcia portretowe), bogaty zespół sztandarów powstańczych i kombatanckich (Związku Powstańców Śląskich i Związku Weteranów Powstań Śląskich) oraz sztandary Towarzystw Śpiewaczych (sztandar Towarzystwa Śpiewaczego „Jedność” w Bytomiu, sztandar Towarzystwa „Ogniwo” w Katowicach, sztandar Towarzystwa Śpiewu „Jutrzenka” w Pniakach-Bielszowicach, sztandar Towarzystwa Śpiewu „Jedność” w Knurowie). Wśród eksponatów działu historycznego znajdują się także: zabytki ikonograficzne i kartograficzne z XVIII,XIX,XX wieku (mapy, plany, grafiki, pocztówki, zdjęcia fotograficzne). 3. Dział Etnografii - posiada największą etnograficzną kolekcję na Śląsku, na którą składają się zarówno eksponaty jak i archiwalne fotografie przedstawiające obraz kultury ludowej, robotniczej, chłopskiej Górnego Śląska XIX i XX wieku. Wśród 20.000 etnograficznych eksponatów wyróżnia się kolekcja strojów ludowych z każdego subregionu Górnego Śląska, a także kolekcja tkanin, haftów, koronek wraz z cennym zbiorem srebrnych ozdób kobiecego stroju cieszyńskiego. Na uwagę zasługuje także XIX-wieczna sakralna rzeźba ze śląskimi wyobrażeniami Chrystusa Frasobliwego oraz malarstwo na szkle, płótnie, papierze i desce z ludowymi wyobrażeniami ikonograficznymi. W Dziale Etnograficznym znajdują się również zbiory związane z podstawowymi zajęciami ludności: rolnictwem, hodowlą, górnictwem itp. oraz poświęcone istniejącym tu rzemiosłom: bednarstwu, plecionkarstwu, rymarstwu, kołodziejstwu, szewstwu, kowalstwu. Na etnograficzne zasoby archiwalne składają się także materiały z badań terenowych, ponad 12 tys. negatywów fotograficznych, kartoteka twórców ludowych, nagrania magnetofonowe. 4. Dział Sztuki - dział ten, tworzą kolekcje: - malarstwa europejskiego XVI-XX w.; - malarstwa polskiego od końca XVIII w. do czasów najnowszych; - rysunku polskiego XIX-XX w. (m.in. Witold Wojtkiewicz, Jerzy Hulewicz, Piotr Michałowski, Eugeniusz Zak, Tadeusz Kulisiewicz i członkowie ugrupowania „Szczep Rogate Serce”); - grafiki europejskiej XVI-XX w.: szkoły włoskiej (m.in. Antonio da Trento, Marcantonio Raimondi, Agostino Carracci, Francesco Bartolozzi), szkoły niderlandzkiej (m.in. Jan Saenredam), szkoły holenderskiej (m.in. Jacob van Ruisdael), szkoły francuskiej (m.in. Robert Nanteuil, Jan Edelinck, Jacques Callot, Charles François Daubigny), grafiki niemieckiej (m.in. Hans Leonard Shaüffelein, Albrecht Dürer, Max Klinger, Lovis Corinth), szkoły angielskiej (m.in. Valentine Green, John Dixon, William W. Ryland); - grafiki polskiej XVIII-XX w. (m.in. Aleksander Orłowski, Michał Płoński, Jan Piotr Norblin, Józef Pankiewicz, Leon Wyczółkowski, Władysław Skoczylas, Karol Hiller, Konstanty Brandel, Halina Chrostowska, Jerzy Panek); - rzemiosła artystycznego – kolekcja polskiej ceramiki XVIII-XX w., wyroby manufaktur śląskich z XVIII-XIX w. (Glinica, Racibórz, Tułowice, Pruszków, Bolesławiec); wyroby kowalskie i ślusarskie XIV-XIX w.; wyroby z cyny (druga poł. XVIII w. i XIX stulecia); artystyczne odlewy Huty Gliwickiej z XIX w.; szkło polskie XVII-XX w. oraz zegary, tkaniny, meble, wyroby ze srebra, zbiór sztuki cechowej - głównie malarstwa i rzeźby XV i XVI w. - nowoczesnej rzeźby polskiej. 5. Dział Przyrody - posiada jedną z największych kolekcji przyrodniczych w Polsce, na które składają się m.in. zielnik roślin naczyniowych obejmujący 3100 gatunków i liczący ponad 12500 arkuszy, zebranych w XIX i XX wieku i różnorodne kolekcje botaniczne. Jeszcze bogatsza jest kolekcja owadów licząca ponad 350.000 okazów, na którą składają się głównie chrząszcze, i motyle, ale także muchówki, sieciarki, błonkówki i ważki. Kolekcję ornitologiczną tworzą dermoplasty (ok. 700 szt.), gniazda (240 szt.), balgi (1100 szt.) i jaja (3850 szt.). Dział posiada także niewielkie kolekcje pajęczaków, ssaków i muszli mięczaków oraz zbiór 100 szklanych klisz fotograficznych z okresu międzywojennego obrazujących florę i faunę regionu. Muzealne wystawy stałe: 1. Przyroda Górnego Śląska - wystawa na której w 6 dioramach odwzorowano wybrane typy środowisk leśnych. Dołożono starań, by umieszczone za szybą wycinki przyrody do złudzenia imitowały autentyczne środowiska leśne. 2. Z życia ludu śląskiego XIX-XX wiek - wystawa prezentująca najistotniejsze dziedziny życia ludności zamieszkałem tereny Górnego Śląska, poprzez takie wydarzenia jak: narodziny i początki dorastania dzieci, wesele oraz przeplatające się wzajemnie zgodnie z porami roku doroczne zwyczaje oraz znaczące w kulturze ludu górnośląskiego zajęcia gospodarcze i zawodowe. 3. Galeria Malarstwa Polskiego - obejmująca zespół obrazów od początku XIX wieku do końca lat 40. XX wieku. Galeria pokazuje najcenniejsze obrazy znajdujące się w bytomskiej kolekcji. Kolekcja jest tworzona od 1945 roku i dysponuje wysoce reprezentatywnymi zbiorami malarstwa polskiego ostatnich dwóch stuleci.





Opracowano na podstawie wikipedii.
Zdjęcia: Michał Bulsa [CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)]