Największy, przedrozbiorowy zbiór ksiąg w Bydgoszczy, jako jedyny przetrwały w części do czasów współczesnych.

Początki biblioteki sięgają 1488 roku. Biblioteka ocalała podczas pożaru klasztoru w 1545. W 1591 roku wzniesiono nowe murowane pomieszczenie dla zbiorów. Do końca XVI wieku zgromadzono ponad 400 tomów.

Księgozbiór, liczący ponad 1300 woluminów podzielony został na działy:
- dział historyczny, w którym dominują dzieła klasyków rzymskich.
- dział filozoficzny, w którym znajdują się dzieła autorów starożytnych, scholastyków, filozofów okresu Odrodzenia
- dział teologiczny, w którym znalazły się dzieła autorów katolickich oraz przedstawicieli reformacji i kontrreformacji.

Największą wartość artystyczną i zabytkową posiadają inkunabuły.

Biblioteka przetrwała burzliwe czasy: potopu szwedzkiego (1656-1660) i wojny północnej (1700-1721). Po kasacji klasztoru przez władze pruskie w 1829 roku, biblioteka została umieszczona w domku loretańskim, a po jego wyburzeniu w schowku za ołtarzem kościoła pobernardyńskiego.


W Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bydgoszczy zdeponowanych jest 1557 dzieł w 1382 woluminach zebranych przez bernardynów. Dzieła pochodzą z okresu XV-XVIII wiek. Zachowało się 25 wydań Biblii, zbiory kazań i żywotów świętych, księgi liturgiczne, kilka wydań Złotej Legendy – najpoczytniejszej książki średniowiecza, dzieła filozoficzne Arystotelesa i św. Tomasza z Akwinu,,dzieła reformacyjne Marcina Lutra i Filipa Melanchtona, fizyka Arystotelesa i św. Alberta Wielkiego, kodeksy prawa cywilnego i kanonicznego, historia Józefa Flawiusza dzieła medyczne m.in. Kanon medycyny Ibn Sina oraz podręcznik anatomii z 1501 roku, mowy Izokratesa, literatura piękna (Owidiusz, Wergiliusz, Terencjusz, Seneka). Dzieła pochodzą zarówno z polskich drukarni, jak i zagranicznych (m.in. Antwerpii i Wenecji).

W zbiorze znajduje się 98 inkunabułów (dzieł wydanych do 1500 roku), wśród nich dzieła unikatowe w skali świata np.:
- "Homiliae" św. Jana Chryzostoma z 1466,
- Reguła dla wszystkich zakonników Savonaroli wydana we Florencji w 1489,
- Zwierciadło filozofii z 1513 (drukarnia Floriana Unglera w Krakowie),
- Fizyka Arystotelesa z 1519 (drukarnia Jana Hallera w Krakowie).

Pomieszczenia biblioteki, w której znajduje się Biblioteka Bernardynów stylizowane są na średniowieczną klasztorną czytelnię.


Opracowano na podstawie wikipedii.